Inicjatywa utworzenia Ekoklastra Energetycznego była jednym z elementów projektu „Lubelska sieć współpracy dla rozwoju przedsiębiorczości i innowacji” wdrażanego przez Fundację Rozwoju Lubelszczyzny. Przedsięwzięcie ma na celu integrację producentów i przetwórców ekoenergii. W Ekoklastrze znalazły się również instytucje naukowe. Będą one prowadzić badania związane z technologiami produkcji i przetwarzania energii ze źródeł odnawialnych.
Wspólnie łatwiej ubiegać się o unijne pieniądze. Doświadczenia krajów zachodnich pokazują bowiem, że klastry współpracujące m.in. z instytucjami badawczo-rozwojowymi mogą przyczynić się do przyspieszenia rozwoju tzw. wysokich technologii. A to jest jeden z priorytetów zarówno dla Unii Europejskiej, jak i dla Polski.
Warto wykorzystywać swój potencjał
Z raportów naukowych m.in. Ministerstwa Rozwoju Regionalnego wynika, że województwo lubelskie jest wskazywane jako potencjalny lider wśród klastrów energetycznych ściany wschodniej. Warunki naturalne na Lubelszczyźnie sprzyjają rozwojowi energetyki ze źródeł odnawialnych. Rolniczy charakter regionu stwarza szansę na rozwój upraw roślin energetycznych i produkcji energii z odpadów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.
- Tymi przesłankami się kierowaliśmy, podejmując decyzję o wsparciu utworzenia inicjatywy klastrowej związanej z wytwarzaniem energii ze źródeł odnawialnych - mówi prezes zarządu Fundacji Rozwoju Lubelszczyzny, dr Henryk Łucjan.
Udział samorządów w tym przedsięwzięciu jest kluczowy. W przypadku planowanych inwestycji z poziomu lokalnego najlepiej widać, czy dany projekt ma rację bytu, czy nie. Wiedza wójtów, burmistrzów, radnych w tym zakresie może stanowić cenną wskazówkę zarówno dla przedsiębiorstw wdrożeniowych, jak i instytucji naukowych.
Gminy mogą być liczącymi się partnerami w inwestycjach mających na celu zagospodarowanie odpadów, które coraz częściej wykorzystuje się do wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej. Wszak gminy są ich głównymi producentami, powinno więc im zależeć na najbardziej efektywnym zagospodarowaniu odpadów.
- Zainteresowanie działaniami Ekoklastra ze strony samorządów było i jest bardzo duże - mówi dr H. Łucjan. - Zarówno na poziomie gmin, powiatów, jak i województwa. Padają sugestie m.in. na temat kierunku, w jakim powinien w swych działaniach zwrócić się Ekoklaster. Nasze przedsięwzięcie znajduje się jeszcze we wstępnej fazie, myślę więc, że jest to dobry czas na tego rodzaju dyskusje. Każda uwaga może okazać się niezwykle cenna.
KLUCZOWE BRANŻE DLA ROZWOJU LUBELSZCZYZNY
Procesy integracji środowisk gospodarczych w struktury klastra są od kilku lat przedmiotem badań regionalnych na terenie całego kraju. Włącza się w nie Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Z analizy tych badań wynika, że jeśli chodzi o województwo lubelskie, kluczowymi branżami, mającymi wpływ na rozwój regionu, są nauka i szkolnictwo wyższe oraz branże „rolnicze”, czyli produkcja ekologicznej żywności, przetwórstwo spożywcze oraz odnawialne źródła energii.
Przetwarzanie biomasy i wykorzystania alternatywnych źródeł energii
Samorządy i spółki komunalne, które przystąpiły do Ekoklastra Energetycznego, mają już konkretne plany inwestycyjne związane z produkcją energii odnawialnej. Spółka Bialskie Wodociągi i Kanalizacja „WOD-KAN” z Białej Podlaskiej zamierza wybudować zakład zagospodarowania odpadów komunalnych wyposażony w instalację do fermentacji suchej.
- W oczyszczalni ścieków produkujemy już z biogazu 700 megawatów energii odnawialnej w ciągu roku, mamy też pompy ciepła, służące do ogrzewania naszych obiektów - mówi prezes zarządu spółki Zygmunt Król. - Dzięki wybudowaniu zakładu zagospodarowania odpadów będziemy mogli produkować ekoenergię na większą niż dotychczas skalę. Liczymy, że uczestnictwo w Ekoklastrze Energetycznym pozwoli nam na dostęp do nowoczesnych technologii i na wymianę doświadczeń z partnerami. Pewnych rzeczy nie da się bowiem zrobić w pojedynkę.
Lublin jest miastem uniwersyteckim. Działa w nim 5 publicznych wyższych uczelni. Jednostki badawcze z lubelskich ośrodków naukowych od lat pracują nad technologiami produkcji, przetwarzania biomasy i wykorzystania alternatywnych źródeł energii.
- Przystąpiliśmy do inicjatywy klastrowej przede wszystkim w celu promowania zdrowego, ekologicznego stylu życia mieszkańców. Mamy nadzieję na nawiązanie przez jednostki badawczo-rozwojowe i przedsiębiorstwa sektora energetyki powiązań kooperacyjnych i, co się z tym wiąże, marketing gospodarczy miasta i promocję inwestycyjną - informuje Mirosław Kalinowski z Biura Prasowego Urzędu Miasta. - Jeśli chodzi o plany inwestycyjne związane z ekoenergią, to w sferze naszych działań jest m.in. modernizacja środków transportu publicznego. Ma ona polegać na wymianie dotychczasowego taboru na autobusy zasilane „zieloną” energią.
Udział w Ekoklastrze Regionalnego Parku Przemysłowego w Świdniku, skupiającego ponad 30 firm, związany jest głównie z badaniami wdrożeniowymi. Dotyczyć one będą celowości rozwoju ekodiesla na Lubelszczyźnie. Jest to o tyle ważne, że województwo lubelskie określane jest zagłębiem rzepakowym. - Oczywiście jako spółka związana z miastem liczymy też na to, że współpraca w ramach klastra zaowocuje zwiększonymi wpływami z podatków, które zasilają miejską kasą - mówi prezes zarządu Regionalnego Parku Przemysłowego w Świdniku, Eugeniusz Hyz.
KORZYŚCI Z FUNKCJONOWANIA KLASTRÓW
• Wzrost produktywności lokalnych przedsiębiorstw ze względu na dostęp do relatywnie tanich, wyspecjalizowanych czynników produkcji oraz różnorodnych nakładów.
• Przestrzenna bliskość podmiotów gospodarczych stymulująca i wspierająca ich innowacyjność, poprawiająca przepływ informacji.
• Dynamiczny wzrost liczby nowo powstałych przedsiębiorstw, co przekłada się na kreowanie nowych miejsc pracy.
• Obniżenie kosztów transakcji i uczestnictwo w intensywnej wymianie myśli technicznej.
• Korzystanie z kluczowych składników majątku i nieponoszenie znacznych kosztów ich zakupu poprzez nieformalną sieć powiązań z innymi firmami.
Pomysł kusi inne samorządy
Urząd Miasta w Puławach jeszcze do Ekoklastra nie przystąpił. Może wkrótce to zrobi, ale na razie woli poczekać. - Jeśli uznamy to za celowe i korzystne z punktu widzenia interesów miasta, wesprzemy inicjatywę naszym uczestnictwem - mówi rzecznik prezydenta Puław, Michał Gil.
W Puławach od kilku lat funkcjonuje zakład unieszkodliwiania odpadów komunalnych, w którym biogaz zamieniany jest na energię. Służy ona do ogrzewania obiektów puławskiej oczyszczalni ścieków. Planowana jest rozbudowa zintegrowanego systemu gospodarki odpadami. Zakłada ona m.in. modernizację i rozbudowę istniejących instalacji związanych z odzyskiem i przeróbką odpadów:
• dobudowę instalacji doczyszczającą biofrakcję,
• budowę instalacji przeróbki osadów pościekowych na paliwo energetyczne.
Plany związane z przerobem biomasy oraz budową małej elektrowni wodnej ma gmina Ruda Huta w powiecie chełmskim. Przedstawiciele gminy aktywnie uczestniczyli w szkoleniach dotyczących zasad, na jakich funkcjonują klastry. Były one prowadzone wiosną przez Fundację Rozwoju Lubelszczyzny. - Rozważamy przystąpienie do tej inicjatywy, bo zależy nam na rozwoju gminy. Być może nastąpi on w ramach uczestnictwa w Ekoklastrze - mówi zastępca wójta Rudy Huty, Jarosław Walczuk.
Ekokolastry energetyczne to wyjątkowe przedsięwzięcie, które wykorzystując potencjał biednego regiony Unii Europejskiej, ma szansę w przyszłości stać się zagłębiem energii odnawialnej.
PRZYKŁADY DZIAŁALNOŚCI KLASTRÓW NA ŚWIECIE
Silicon Valley - USA
Dolina Krzemowa to najsłynniejszy klaster na świecie. Na obszarze 300 mil kwadratowych, między Palo Alto i San Jose w Kalifornii, ulokowanych jest obecnie ponad 6 tys. firm wysoko technologicznych, w których pracuje ponad milion osób. Większość z tych przedsiębiorstw zajmuje się rozwojem mikroelektroniki i komputerów.
Telecom City - Szwecja
W 1993 r. powstała organizacja Telecom City skupiająca przedsiębiorstwa współpracujące z uniwersytetem. Do ich działań włączyły się też władze lokalne. W ten sposób osiągnięto porozumienie pomiędzy przemysłem, nauką i sferą regulacyjną, mającą kluczowe znaczenie zarówno dla rozwoju klastra, jak i całego regionu.
SŁOWNICZEK
Klaster to przestrzenna koncentracja przedsiębiorstw, instytucji i organizacji wzajemnie powiązanych rozbudowaną siecią relacji o formalnym, jak i nieformalnym charakterze, opartych na wspólnej trajektorii rozwoju (np. technologicznej, wspólne rynki docelowe itd.), jednocześnie konkurujących i kooperujących w pewnych aspektach działania (definicja Michaela E. Portera profesora ekonomii na Harvardzie, 1990 r.).
Mariusz Gadomski