Zgodnie z art. 124 powołanej ustawy Starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, może ograniczyć, w drodze decyzji, sposób korzystania z nieruchomości przez udzielenie zezwolenia na zakładanie i przeprowadzenie na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie wyraża na to zgody.
Zobacz: Co z hipoteką w przypadku podziału nieruchomości
Wywłaszczenie może polegać m.in. na pozbawieniu (odebraniu) prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego lub też tylko na ograniczeniu tych praw. Unormowanie zawarte we wskazanym wyżej art. 124 ust. 1 jest tym szczególnym drugim rodzajem wywłaszczenia, polegającym na ograniczeniu prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego.
Ograniczenie własności w powyższym trybie zostało jednak ograniczone do sytuacji ściśle określonych w przepisie. Podstawową przesłanką wszczęcia postępowania w zakresie ograniczenia własności jest brak zgody właściciela nieruchomości na posadowienie urządzeń na jego gruncie. Wydanie decyzji możliwe jest tylko wówczas gdy:
a) plan miejscowy przewiduje na danej nieruchomości realizację celu publicznego lub
b) wydana została ostateczna decyzja o lokalizacji celu publicznego na danej nieruchomości.
Zobacz: Kiedy właściciel może wypowiedzieć najem lokalu
Postępowanie administracyjne może być wszczęte na wniosek zainteresowanego przedsiębiorstwa przesyłowego, bądź z urzędu. Udzielenie zezwolenia ograniczającego własność powinno być poprzedzone rokowaniami z właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości o uzyskanie zgody na posadowienie urządzeń. Rokowania przeprowadza osoba lub jednostka organizacyjna zamierzająca wystąpić z wnioskiem o zezwolenie. Do wniosku należy dołączyć dokumenty z przeprowadzonych rokowań.
Ograniczenie własności nieruchomości na cele społeczne oznacza nie tylko obowiązek znoszenia istnienia tych urządzeń na gruncie, ale również nakłada na właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości obowiązek udostępnienia nieruchomość w celu wykonania czynności związanych z konserwacją oraz usuwaniem awarii posadowionych urządzeń. Obowiązek udostępnienia nieruchomości podlega egzekucji administracyjnej.
Prawomocna decyzja stanowi również podstawę do dokonania wpisu w księdze wieczystej. Wpisu dokonuje się na wniosek starosty, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej, lub organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli zezwolenie było udzielone na wniosek tej jednostki.
Na osobie lub jednostce organizacyjnej występującej o zezwolenie ciąży obowiązek przywrócenia nieruchomości do stanu poprzedniego, niezwłocznie po założeniu lub przeprowadzeniu ciągów, przewodów i urządzeń. Niezależnie od powyższego ograniczenie prawa własności w powyższym zakresie co do zasady uprawnia właściciela do odszkodowania. Odszkodowanie powinno odpowiadać wartości poniesionych szkód.
Jeżeli wskutek tych zdarzeń zmniejszy się wartość nieruchomości, odszkodowanie powiększa się o kwotę odpowiadającą temu zmniejszeniu. Starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu. Jeżeli zaś założenie lub przeprowadzenie ciągów, przewodów i urządzeń uniemożliwia właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu dalsze prawidłowe korzystanie z nieruchomości w sposób dotychczasowy albo w sposób zgodny z jej dotychczasowym przeznaczeniem, właściciel lub użytkownik wieczysty może żądać, aby starosta nabył od niego na rzecz Skarbu Państwa, w drodze umowy, własność albo użytkowanie wieczyste nieruchomości.