Jakiego rodzaju zajęć nie może wykonywać pracownik samorządowy? Co grozi za złamanie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej?
Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o pracownikach (...) pracownik samorządowy nie może wykonywać zajęć tożsamych, pozostających w sprzeczności lub związanych z zajęciami, które wykonuje w ramach obowiązków służbowych, wywołujących uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność. Wystarczy samo podejrzenie o stronniczość, przez co pracodawca nie ma obowiązku udowodnić, że pracownik wykonywał swoją pracę stronniczo lub interesownie (wyrok SN z dnia 18 czerwca 1998 r., I PKN 188/98, OSNP 1999/13/421). Oczywiste jest także, że w sprzeczności z obowiązkami pracowniczymi pozostaje oraz może wywoływać uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność, wykonywanie prywatnej działalności gospodarczej przez pracownika samorządowego w czasie i miejscu zatrudnienia. Nie ma przy tym znaczenia, jak stwierdził SN w wyroku z dnia 15 lutego 2006 r., II PK 134/05, OSNP 2007/1-2/6, czy dotyczy ona działalności objętej bezpośrednio jego zakresem czynności pracowniczych czy też nie. Złamanie wskazanego zakazu skutkuje rozwiązaniem stosunku pracy bez wypowiedzenia lub odwołaniem ze stanowiska. Co istotne, zgodnie z art. 52 par. 2 kodeksu pracy nie może to nastąpić po upływie jednego miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.
Warto zwrócić uwagę także na ograniczenia wskazane bezpośrednio w odniesieniu do prowadzenia działalności gospodarczej. Poza art. 18 ust. 1 ustawy o pracownikach (...) wskazać należy na art. 4 ustawy o ograniczeniu prowadzenia (...). Zgodnie z nim adresaci ustawy nie mogą np.:
- być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego;
- być zatrudnione lub wykonywać inne zajęcia w spółkach prawa handlowego, które mogłyby wywołać podejrzenie o ich stronniczość lub interesowność;
- być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółdzielni, z wyjątkiem rad nadzorczych spółdzielni mieszkaniowych;
- być członkami zarządów fundacji prowadzących działalność gospodarczą;
- posiadać w spółkach prawa handlowego więcej niż 10 proc. akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10 proc. kapitału zakładowego - w każdej z tych spółek;
- prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności; nie dotyczy to działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, w formie i zakresie gospodarstwa rodzinnego.
Złamanie wskazanych zakazów skutkuje rozwiązaniem stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika, odwołaniem ze stanowiska bądź wygaśnięciem mandatu.
JACEK MURZYDŁO
doktorant na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu A. Mickiewicza w Pozaniu
PODSTAWA PRAWNA
- Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (tj. Dz.U. z 2001 r. nr 142 poz. 1593 ze zm.).
- Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tj. Dz.U. z 2006 r. nr 216, poz. 1584).