Wyłączenie ma charakter działania profilaktycznego. Ustawodawca uznał, że lepiej i łatwiej jest wyłączyć niektóre osoby z postępowania, niż analizować, czy poprzez swoje działania osoby te nie zmieniały sytuacji strony postępowania.
Artykuł 130 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tj. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.) przewiduje, że od udziału w sprawach dotyczących zobowiązań podatkowych oraz innych spraw normowanych przepisami prawa podatkowego wyłączeniu podlegać mogą pracownicy: urzędu skarbowego, urzędu gminy (miasta), starostwa, urzędu marszałkowskiego, izby skarbowej, urzędu celnego, izby celnej, urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz funkcjonariusze celni i członkowie samorządowych kolegiów odwoławczych.
Ustawodawca przewidział określony katalog przesłanek, których wystąpienie powoduje wyłączenie danej osoby od udziału w sprawie.
Właściwy wobec danego pracownika organ - naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego, wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa, dyrektor izby skarbowej, dyrektor izby celnej lub minister właściwy do spraw finansów publicznych - wydaje postanowienie o charakterze deklaratoryjnym, które potwierdza fakt wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu. Zażalenie na takie postanowienie nie przysługuje.
W przypadku wyłączenia od udziału w postępowaniu pracownika lub funkcjonariusza powinno nastąpić wyznaczenie przez właściwy organ innego pracownika lub funkcjonariusza do prowadzenia sprawy.
W przypadku wyłączenia członka samorządowego kolegium odwoławczego jego prezes wyznacza osobę uprawnioną do zastąpienia osoby wyłączonej. Jeżeli zaś wskutek wyłączeń jego członków samorządowe kolegium odwoławcze nie może załatwić sprawy z braku pełnego składu orzekającego, prezes Rady Ministrów wydaje postanowienie, w którym wyznacza do załatwienia sprawy inne samorządowe kolegium odwoławcze.
Jeżeli mimo zajścia przesłanek wskazanych w art. 130 Ordynacji podatkowej nie nastąpiło wyłączenie pracownika lub funkcjonariusza, dane postępowanie podatkowe dotknięte jest wadą, która pociąga za sobą, w przypadku decyzji ostatecznej, sankcję w postaci wznowienia postępowania (art. 240 par. 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej).
Artykuł 130 Ordynacji podatkowej ma zastosowanie również w sprawach kontroli podatkowej (art. 292 Ordynacji podatkowej) jak i, odpowiednio, przy kontroli skarbowej - art. 8 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 8, poz. 65 z późn. zm.).
(KT)
PODSTAWA PRAWNA
l Art. 130 oraz art. 240 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
l Art. 8 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 8, poz. 65 z późn. zm.).
KRZYSZTOF SŁAPCZYŃSKI
prawnik, Kancelaria BSO Prawo i Podatki Bramorski Szermach Okorowska we Wrocławiu