ANNA KOZANECKA-ŻARNECKA
adwokat Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy
W myśl art. 669 kodeksu postępowania cywilnego, stwierdzenie nabycia spadku następuje w drodze postanowienia wydanego przez sąd po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wzywany jest wnioskodawca, a także osoby mogące wchodzić w grę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi.
W celu uzyskania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku konieczne jest zatem wystąpienie do sądu z odpowiednim wnioskiem. Wniosek ten powinien zostać złożony przez uprawniony podmiot, za który uznaje się każdego, kto ma interes prawny w prawidłowym wykazaniu następstwa po spadkodawcy.
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, poza spełnieniem ogólnych wymogów dotyczących pism procesowych, powinien zawierać żądanie stwierdzenia nabycia spadku po ściśle określonym spadkodawcy, wskazywać wszystkie znane wnioskodawcy osoby zainteresowane, a także okoliczności uzasadniające właściwość miejscową sądu. Sądem właściwym do rozpoznania wniosku o stwierdzenie nabycia spadku jest, zgodnie z brzmieniem art. 628 k.p.c., sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a w przypadku gdy jego miejsca zamieszkania w Polsce nie można ustalić, jest nim sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część.
Nie jest konieczne, aby we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wskazywać, kto dziedziczy, na jakiej podstawie (tj. na podstawie testamentu czy z ustawy) i w jakiej części. Sąd nie jest bowiem w takich sprawach związany granicami żądania wnioskodawcy i ma obowiązek zbadać z urzędu, kto jest w rzeczywistości spadkobiercą, na jakiej podstawie dziedziczy i w jakim udziale przypada mu spadek (art. 670 i art. 677 k.p.c.).
Zgodnie z treścią art. 671 k.p.c., w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku sąd może przyjąć zapewnienie zgłaszającego się spadkobiercy jako dowód na to, że nie ma innych spadkobierców.
W pewnych sytuacjach jednak, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku może zapaść dopiero po wezwaniu spadkobierców przez ogłoszenie. Jak stanowi art. 672 k.p.c., ma to miejsce wówczas, gdy zapewnienie nie zostało złożone albo też zapewnienie oraz inne dowody sąd uznał za niewystarczające.
Ogłoszenie takie umieszczane jest w piśmie poczytnym na całym obszarze państwa oraz podawane do publicznej wiadomości w miejscu ostatniego zamieszkania spadkodawcy. Powinno ono zawierać informacje na temat spadkodawcy, datę jego śmierci, majątek spadkowy oraz wezwanie spadkobierców do zgłoszenia się i udowodnienia nabycia spadku w terminie sześciu miesięcy od daty wskazanej w tym ogłoszeniu. Jeśli we wskazanym terminie nikt się nie zgłosi lub nie udowodni nabycia spadku, w myśl art. 676 k.p.c. sąd wyda postanowienie stwierdzające nabycie spadku przez spadkobierców, którzy wykazali swoje prawa, a w razie ich braku - przez Skarb Państwa jako spadkobiercę ustawowego.
Należy przy tym zaznaczyć, że zawsze ilekroć okoliczności faktyczne konkretnej sprawy wskazują na to, że istnieje możliwość dziedziczenia spadku przez Skarb Państwa, sąd ma obowiązek wezwania go do udziału w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku. Prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku stwarza domniemanie prawne, zgodnie z którym osoba wymieniona w postanowieniu jest spadkobiercą legitymowanym do rozporządzania prawami należącymi do spadku, a także do dochodzenia roszczeń z tytułu dziedziczenia spadku wobec osób trzecich, które nie roszczą sobie praw do spadku z tego tytułu.
ŁS
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 628, 669, 670, 671, 676, 677 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 286 ze zm.).