Według ankiety przeprowadzonej przez firmę analityczną Eurotest, na zlecenie prezydenta Gdańska, pt. Badania opinii turystów przyjeżdżających do Gdańska w sezonie letnim 2007 aż dwie trzecie ankietowanych stwierdziło, że zabytki są ich głównym celem podróży. A na drugim miejscu znalazły się imprezy i wydarzenia historyczne także głównie związane z zabytkami. Za tym opowiedziało się 42 proc. ankietowanych turystów.
Tak więc gmina w miarę swoich możliwości budżetowych powinna wykorzystywać miejscowe zabytki do rozwoju ruchu turystycznego.
Skuteczna promocja
By skutecznie zapromować atrakcje turystyczne, gmina powinna stworzyć strategię rozwoju turystycznego. Promocja zabytków może też być wpisana w plany i strategie rozwoju gospodarczego. Takie strategie posiada wiele gmin. Do nich zaliczyć można strategię gminy Wronki (woj. wielkopolskie), pt: Wykorzystanie lokalnego ekosystemu i walorów zagospodarowania dla funkcji turystycznych gminy. W tym dokumencie opisane są m.in. miejscowe zabytki: kościół, trzy pałace, dwór szlachecki. Niektóre z nich należy odrestaurować i odbudować, by mogły służyć celom turystycznym.
Posiadanie takiego planu bądź strategii pomoże w otrzymaniu wsparcia ze źródeł unijnych w latach 2007 - 2013. Małe gminy o niewielkim budżecie nie są w stanie sfinansować przedsięwzięć turystycznych, renowacji zabytków i ich odrestaurowanie z własnych źródeł. Powinny więc szukać wsparcia ze źródeł zewnętrznych. Rozwój turystyki w oparciu o zabytki to także budowa infrastruktury. Gmina powinna również to wziąć pod uwagę. Turyści nie będą przyjeżdżać do miejscowości, by zobaczyć stary odrestaurowany pałac lub, tak jak w Trzcinicy Podkarpacką Troję, jeżeli nie będzie dróg dojazdowych, sprawnej komunikacji, sieci wodno-kanalizacyjnej, bazy noclegowej i restauracyjnej.
Konieczna jest sprawna współpraca z miejscowym biznesem, w szczególności chodzi o branżę restauratorską i hotelarską. Należy wykorzystywać wiedzę miejscowych historyków, którzy mogą być źródłem informacji dla turystów i ich przewodnikami.
Jak stworzyć strategie
Strategia rozwoju turystyki w gminie jest potrzebna, by otrzymać pomoc w sfinansowaniu projektu, np. na renowację zabytków. W opracowaniu takiego dokumentu powinno wziąć udział jak najwięcej osób. Przede wszystkim gmina powinna współpracować z miejscowym biznesem, liderami społecznymi, tj. z osobami, którym bardzo zależy na rozwoju gminy, a w szczególności na rozwoju turystyki w regionie. Do takiego przedsięwzięcia należy zaprosić szkoły oraz osoby, które dobrze znają historię regionu.
Strategia powinna się składać z następujących części:
I. Cel projektu. Opis m.in. walorów turystycznych gminy, nie tylko zabytków oraz uzasadnienie tworzenia strategii.
II. Opis projektu. Przedstawienie, w jaki sposób wykorzystane będą walory turystyczne, rekreacyjne, wypoczynkowe, miejscowe zabytki, imprezy o charakterze turystycznym oraz jarmarki.
III. Baza noclegowa i restauracyjna. Należy określić obecny stan bazy noclegowej i restauracyjnej. Dotyczy to hoteli, zajazdów, gospodarstw agroturystycznych. Trzeba podać stan obecny i potencjalny rozwój tej bazy i jej wykorzystanie dla celów rozwoju turystyki.
IV. Zabytki. Sposób wykorzystania miejscowych zabytków i innych obiekty kulturalnych do celów turystycznych.
V. Promocja walorów turystycznych gminy. Opracować należy materiały informacyjne. W tej części trzeba odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób będzie informowany potencjalny gość z kraju i z zagranicy o zabytkach i innych walorach turystycznych. Określić trzeba grupę docelową turystów, np. z Niemiec lub tylko turystów krajowych.
VI. Zarządzanie i realizacja projektu. W planach rozwoju powinno być stworzenie stanowiska menedżera ds. rozwoju turystyki. Osoba taka będzie odpowiedzialna za realizację projektu i jego zarządzanie.
VII. Harmonogram realizacji projektu. Ustalenie w czasie etapów realizacji projektu. Koszty realizacji poszczególnych etapów.
VIII. Budżet projektu.
IX. Potencjalne źródła finansowania poszczególnych etapów realizacji projektu.
Pieniądze na turystykę
Źródeł pozyskiwania funduszy na rozwój turystyki jest kilka. Są źródła krajowe i zagraniczne. Jednym z największych źródeł pozyskiwania pomocy na odrestaurowanie zabytków może być Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Co prawda, w tym roku na ten cel nie ma już pieniędzy, ale wzorem lat ubiegłych w przyszłym roku będą stworzone tzw. programy operacyjne, adresowane m.in. do samorządów. Pomoc finansową można otrzymać od wojewódzkich konserwatorów zabytków, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz odpowiednich funduszy wojewódzkich. Na odrestaurowanie zabytków pieniądze możemy pozyskać także ze źródeł komercyjnych, w ramach kredytów bankowych lub poprzez emisję obligacji komunalnych.
Największym jednak źródłem pozyskiwania dotacji będą unijne programy operacyjne. Gmina na początku powinna spróbować szczęścia w możliwości sfinansowania swojego projektu wykorzystania zabytków do celów rozwoju ruchu turystycznego w ramach regionalnych programów operacyjnych. W każdym takim programie jest priorytet, w ramach, którego można pozyskać dotacje prawdopodobnie od 2008 roku na odnowę obiektów zabytkowych i ich wykorzystanie turystyczne. Pieniądze można pozyskać także w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Obszarów Wiejskich, Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej.
Pomoc będzie można otrzymać także w ramach dwu innych programów pomocowych, tj. Norweskiego Mechanizmu Finansowego (NMF) oraz z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (MFEOG). W przypadku dwu ostatnich programów nabory wniosków będą być może ogłoszone dopiero w II połowie 2008 r. i będzie to ostatnia tura przyjmowania wniosków o pomoc. Procedury rozpatrywania wniosków są bardzo skomplikowane, trwają nawet do dwóch lat. Ale opłaca się niekiedy czekać, by pozyskać dotacje nawet do 85 proc. kosztów realizowanego przedsięwzięcia.
6 KROKÓW
SKUTECZNEJ PROMOCJI ZABYTKÓW
1. Poszukiwania
Należy wyszukać w gminie i regionie zabytki, które potencjalnie będą odwiedzane przez turystów
2. Strategia
Trzeba stworzyć strategię lub plan rozwoju ruchu turystycznego w oparciu o miejscowe zabytki.
3. Promocja
Należy stworzyć wieloletni plan albo program promocji gminnych zabytków i innych atrakcji turystycznych
4. Festyny
Przy pomocy miejscowego biznesu i społeczności lokalnej i w oparciu o zabytki trzeba organizować okazjonalnie festyny ludowe, imprezy historyczne albo jarmarki.
5. Budżet
Należy stworzyć budżet promocji turystycznej.
6. Finansowanie
Środki na promocję turystyczną, renowacje zabytków i stworzenie imprez turystycznych powinny pochodzić, m.in. ze źródeł unijnych NMF, MFEOG i ze źródeł budżetu gminy, a także ze źródeł krajowych.
WAŻNE ADRESY INTERNETOWE:
• Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego: www.mkidn.gov.pl.
• Unijne programy pomocowe: www.funduszestrukturalne.gov.pl.
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz adresy funduszy wojewódzkich: www.nfosigw.gov.pl.
• NMF i MFEOG; www.eog.gov.pl.
ANDRZEJ OKRASIŃSKI
andrzej.okrasinski@infor.pl