Środki unijne na rozbudowę, budowę i modernizację dróg gminnych i powiatowych będą dostępne do 2013 roku. Maksymalna pomoc będzie udzielana do wysokości od 60 do 85 proc. wartości kosztów kwalifikowanych. Wielkość procentowa jest uzależniona od rodzaju programu oraz od województwa, w przypadku RPO.
Inwestycje drogowe realizowane przez gminy za unijne pieniądze mają się przyczynić do poprawy połączeń komunikacyjnych gmin z drogami wojewódzkimi, krajowymi i trasami szybkiego ruch. Dofinansowanie można otrzymać na budowę i modernizację nie tylko dróg, ale i infrastruktury towarzyszącej, jak np. mosty, tunele, wiadukty, skrzyżowania i obwodnice.
Gminom wiejskim i miejsko- -wiejskim, których nie stać na ponoszenie kosztów związanych z takimi inwestycjami, wsparcia w formie dotacji i kredytów udziela Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej (EFRWP).
Zanim złożymy wniosek
Aby aplikować o wsparcie na realizację projektu drogowego, gmina lub powiat muszą przygotować kilka załączników do wniosku o dofinansowanie, wymaganych przez instytucję zarządzającą danym RPO albo innym programem. Warto pamiętać, że kluczowe znaczenie dla przygotowania projektów infrastruktury drogowej oraz dla ich późniejszej oceny ma wykonanie analiz i prognoz natężenia ruchu drogowego, które często stanowią element studium wykonalności oraz są punktem wyjścia dla przeprowadzenia analizy ekonomicznej inwestycji.
Cel realizacji projektu ubiegającego się o dofinansowanie ze środków europejskich powinien wpisywać się w założenia lokalnych i regionalnych strategii rozwoju. Inwestycja musi być również zgodna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub ze studium uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego oraz powinna być uwzględniona w wieloletnim planie inwestycyjnym konkretnej jednostki samorządu terytorialnego.
Do kosztów kwalifikowalnych projektów drogowych realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego w ramach RPO zaliczyć można nie tylko wydatki niezbędne do przeprowadzenia inwestycyjnego etapu projektu, lecz również wydatki związane z fazą przygotowania projektu, wśród których znaleźć się mogą m.in.: studia wykonalności, ekspertyzy budowlane.
Przede wszystkim wsparcie finansowe otrzymają inwestycje drogowe, które nie będą zagrażać środowisku naturalnemu. A tam, gdzie będą budowane nowe drogi, trzeba pamiętać o zasadach ochrony przyrody, szczególnie dzikich zwierząt. Chodzi o budowę specjalnych przejść dla migrujących zwierząt.
Preferowane będą przedsięwzięci drogowe, które po zrealizowaniu przyczynią się do przeciwdziałania zapóźnieniom inwestycyjnym.
Nie tylko z RPO
Dofinansowanie inwestycji polegających na budowie i modernizacji dróg lokalnych możliwe będzie ponadto w ramach Programów Współpracy Transgranicznej wdrażanych na obszarach przygranicznych. O wsparcie w tych przypadkach będą mogły ubiegać się projekty mające na celu rozwój infrastruktury ułatwiającej przekraczanie granic, w tym przedsięwzięcia modernizujące drogi, które prowadzą do granicy.
Źródłem wsparcia lokalnych projektów drogowych jest również Program Rozwoju Obszarów Wiejskich. W ramach Działania - Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa - możliwa będzie budowa niezbędnych dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych stanowiących własność gmin, jednak wyłącznie w ramach projektów polegających na scalaniu gruntów.
Gdy zabraknie pieniędzy
Dotacje unijne mają charakter refundacji. To oznacza, że beneficjent pomocy najpierw sam ponosi koszty inwestycyjne, a dopiero później, po zrealizowaniu inwestycji (tylko w niektórych przypadkach wcześniej), otrzymuje częściowy zwrot poniesionych wydatków inwestycyjnych, zgodnie z umową o dopłatach.
Koszty inwestycyjne gmina albo powiat może sfinansować z własnego budżetu. Albo, i to jest najczęstsza forma finansowania inwestycji, za pośrednictwem kredytu bankowego. Kredyt taki wybiera się w drodze przetargu publicznego.
Jednym z preferencyjnych kredytów są kredyty udzielane przez EFRWP za pośrednictwem Banku Ochrony Środowiska, Banku Millennium i Gospodarczego Banku Wielkopolski. Chodzi tu o kredyt do 100 proc. wartości kosztorysowej brutto projektu, jeżeli inwestycja będzie później dofinansowana z programów unijnych. W innym przypadku kwota kredytu wynosi do 80 proc. kosztów inwestycyjnych. Oprocentowanie kredytów wynosi 4,84 proc. w skali roku, tj. 0,88 proc. redyskont weksli NBP. Kredyt jest udzielany na okres do pięciu lat, na inwestycje drogowe realizowane na terenach wiejskich i w miastach liczących do 20 tys. mieszkańców.
Fundusz europejski udziela gminom także wsparcia w formie dotacji. Wartość dotacji wynosi 10 proc. kwoty kredytu, jaki gmin albo powiat zaciągnął w banku: BGŻ lub GBW. Dotacja nie może być większa, niż 75 tys. zł. Takie dofinansowanie można otrzymać przy projektach drogowych realizowanych na terenach wiejskich i w miastach liczących do 20 tys. mieszkańców.
ADRESY INTERNETOWE
www.funduszestrukturalne.gov.pl - na tej witrynie są podawane aktualne informacje o wszystkich programach pomocowych z UE, oprócz PROW, są także zamieszczone linki do RPO.
www.minrol.gov.pl - stron internetowa Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, są tam także zamieszczone aktualne informacje o PROW.
www.efrwp.org.pl - strona internetowa EFRWP, są tam także zamieszczone m.in. informacje o programach wsparcia dla gmin.
7 KROKÓW PRZYGOTOWANIA SAMORZĄDU DO ZŁOŻENIA WNIOSKU O WSPARCIE INWESTYCJI DROGOWEJ
1 Zagospodarowanie przestrzenne
Jeżeli gmina nie posiada jeszcze aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego, to może go zastąpić studium uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego.
2 Plan albo strategia rozwoju gminy
Projekt związany z inwestycją drogową powinien być wpisany w plan lub strategię rozwoju gminy albo z nich wynikać.
3 Koszty kwalifikowane
We współpracy z ekspertami należy stworzyć plan wydatków kwalifikowanych, które poniesie np. gmina. Jest to podstawowa część wypełniania wniosku o dotacje.
4 Analiza i prognoza
We współpracy z ekspertami należy sporządzić analizy i prognozy natężania ruchu, jaki będzie się wiązał ze zrealizowaniem określonej inwestycji drogowej.
5 Studium i analiza
Jednym z głównych warunków otrzymania wsparcia ze środków pochodzących z Unii Europejskiej jest przygotowanie studium wykonalności. Konieczne jest również przygotowanie analizy ekonomicznej odpowiadającej na pytanie: czy droga jest potrzebna ze względu na np. rozwój gospodarczy gminy.
6 Kosztorys, środowisko i pozwolenie
Trzeba przygotować kosztorys inwestorski oraz analizę oddziaływania na środowisko określonej inwestycji drogowej. Konieczne jest również przygotowanie pozwolenia na budowę.
7 Przetarg
Należy przygotować dokumentację przetargową dla wykonawców, którzy mają zrealizować inwestycję drogową.
ANDRZEJ OKRASIŃSKI
andrzej.okrasinski@infor.pl