JAROSŁAW KAPSA
Urząd Miejski w Częstochowie
Błędem są wszelkie działania oddzielające samorządy od wpływu na sprawy bezpieczeństwa. Negatywne skutki przyniosła zwłaszcza zmiana ustawy o Policji wprowadzona w 2001 roku. Wprowadzona centralizacja Policji, odejście od zasady finansowania tej formacji poprzez budżety samorządowe i pozbawienie nawet ograniczonego wpływu na ocenę kadr dowódczych Policji (komendantów miejskich i powiatowych) - faktycznie doprowadziło do sytuacji, gdy Policja sama sobie wyznacza zadania i sama rozlicza ich wykonanie w twórczym oderwaniu od oczekiwań społeczeństwa. Większość samorządowców od lat wyraża przeciwne centralizacji postulaty.
Namiastką współpracy na rzecz bezpieczeństwa stały się działające w miastach komisje bezpieczeństwa i porządku publicznego przy prezydencie miasta. Komisje stanowią forum spotkań różnych służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo - Policji, straży miejskich, straży pożarnych, służb zarządzania kryzysowego, sanepidu, prokuratury, kuratorów sądowych, służb odpowiedzialnych za edukację, a także radnych i przedstawicieli organizacji pozarządowych. Dzięki takim formom współpracy można skutecznie wypracować różne formy działań prewencyjnych, zawartych w uchwalanych przez rady miast programach - Bezpieczne Miasto. Współdziałanie pozwala także wdrażać owe programy i monitorować efekty.
Widoczne to jest w wielu przykładach. Popularne są mieszane patrole Straży Miejskiej i Policji, gdzie pewna rywalizacja między tymi służbami poprawia efektywność patroli. Miasta - tu już można mówić o zdecydowanej większości ośrodków miejskich - z własnych środków budowały systemy monitoringu wizyjnego.
Współpraca tego typu pozwala, co jest bardzo istotne, ujmować kwestie bezpieczeństwa już w fazie planowania zadań publicznych. Znana jest bowiem zależność poczucia bezpieczeństwa od stopnia, a nawet sposobu oświetlenia ulic. Istnieje także podobny związek dotyczący lokalizacji i sposobu zagospodarowania otoczenia takich obiektów publicznych, jak szkoły, placówki kultury, obiekty sportowe czy komunikacyjne.
Decentralizacja Policji, związanie jej z samorządem, jest więc dobrym sposobem wzmocnienia skuteczności jej działań. Pamiętać przy tym należy o różnicach postrzegania. Dla polityków z centrum skuteczność policji widoczna jest, gdy formacja ta rozbija mafijny gang. Dla zwykłego mieszkańca istotniejsze jest, by ta Policja łapała złodziei rowerów i przeganiała chuliganów z podwórka.
Ważną rolę odgrywa współdziałanie w prowadzeniu działań profilaktycznych. W Częstochowie współpraca Straży Miejskiej ze szkołami (w tym prelekcje prowadzone przez strażników) w widoczny sposób ograniczyła plagę napadów rabunkowych w okolicach szkół. Cenne jest także współdziałanie Policji, Straży, Monaru i szkół w zwalczaniu zjawiska handlu narkotykami.
W ramach poszukiwań skutecznych form profilaktyki sięga się często do metod niekonwencjonalnych. Straż Miejska w Częstochowie, dostrzegając problem dzieci ulicy z biedniejszych dzielnic, zaczęła prowadzić w swojej siedzibie świetlicę socjoterapeutyczą.
ŁS