ząd przesłał do Sejmu projekt ustawy precyzującej procedurę przyznawania rekompensat dla Zabużan. Rządowy projekt nowelizacji ustawy z 8 lipca 2005 r. przewiduje, że tylko wojewoda będzie organem właściwym w sprawach zmiany, stwierdzenia nieważności lub wznowienia postępowania w sprawach zaświadczeń i decyzji potwierdzających prawo do rekompensaty. Do postępowań zakończonych wydaniem decyzji lub zaświadczeń potwierdzających prawo do rekompensaty stosowane będą przepisy kodeksu postępowania administracyjnego o wznowieniu postępowania oraz o uchyleniu, zmianie oraz stwierdzeniu nieważności decyzji.
Nowe uprawnienia wojewody
- Projekt nowelizacji porządkuje przepisy, co doprowadzi do zakończenia sporów kompetencyjnych związanych z wydawaniem decyzji i zaświadczeń w sprawie zadośćuczynienia dla Zabużan - ocenia radca prawny Marcin Przychodzki z Kancelarii Radcy Prawnego.
- Proponowane rozwiązania powinny przyspieszyć procedurę przyznawania rekompensat osobom, które pozostawiły swoje majątki poza granicami kraju. Jego zdaniem wojewoda, który będzie miał ściśle określone kompetencje w sprawie zmiany, stwierdzania nieważności i wznawiania postępowania w sprawach decyzji potwierdzających prawo do rekompensaty, będzie musiał sam załatwić sprawę bez odsyłania do innych organów.
Znowelizowane przepisy nałożą na wojewodę obowiązek wydania decyzji, od której niezadowolona strona będzie mogła odwołać się do ministra skarbu. Z kolei decyzję ministra będzie można zaskarżyć do wojewódzkiego sądu administracyjnego, powołując się na naruszenie prawa materialnego albo procesowego. Od jego wyroku, tylko w ściśle określonych przypadkach, będzie można wnieść skargę kasacyjną do NSA.
- Dotychczasowe przepisy nieprecyzyjnie określały kryteria, według których należało oceniać zgodność z prawem zaświadczeń wydawanych dla Zabużan - wyjaśnia adwokat Roman Nowosielski z Kancelarii Nowosielski, Gotkowicz i Partnerzy.
- Wojewodowie zamiast wydawać decyzję, często przesyłali sprawy do Ministerstwa Skarbu, mimo że dotyczyły one zaświadczeń, które w świetle prawa nie są decyzjami administracyjnymi.
Drogi postępowania
- Przygotowana przez rząd nowelizacja usunie wątpliwości, jaka droga jest możliwa w postępowaniu o wydanie zaświadczenia i potwierdzenie uprawnień Zabużan: sądowa czy administracyjna - mówi Wojciech Dachowski, dyrektor departamentu zastępstwa procesowego drugiego w Prokuratorii Generalnej. - Jeszcze do niedawna Sąd Najwyższy twierdził, że brak jest wyraźnego przepisu stanowiącego, że ustawodawca wyłączył drogę sądową.
Znowelizowane przepisy, zdaniem Wojciecha Dachowskiego, jednoznacznie stanowią, że niewłaściwa jest droga sądowa. Nowelizacja przesądza więc, że do postępowań zakończonych wydaniem decyzji lub zaświadczeń potwierdzających prawo do rekompensaty stosuje się tylko drogę administracyjną.
Tylko w razie uchybień
- Na gruncie obecnych przepisów nawet w postępowaniach zakończonych wydaniem prawomocnej decyzji można było ją zakwestionować i wznowić postępowanie. Projekt umożliwia wznowienie postępowań tylko w razie wystąpienia uchybień oraz nieważności decyzji - tłumaczy Roman Nowosielski.
Przypomina również o wynikach kontroli NIK, która stwierdziła istotne uchybienia i nieprawidłowości związane z rozpoznaniem skali roszczeń i potwierdzeniem uprawnień Zabużan.
MAŁGORZATA PIASECKA-SOBKIEWICZ
malgorzata.piasecka@infor.pl
Podstawa prawna
• Ustawy z 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 169, poz. 1418 z późn. zm.).
OPINIA
JÓZEF FORYSTEK
Kancelaria Forystek & Partnerzy - opinia
Projekt nowelizacji umożliwi łatwiejsze niż do tej pory wzruszanie decyzji wydanych na podstawie wcześniejszych przepisów. Już teraz często do dawnych decyzji przyznających uprawnienia Zabużanom urzędnicy stosują mniej korzystną dla nich ustawę z 2005 roku i podważają przyznane im wcześniej uprawnienia. Niektórzy wcześniej uprawnieni teraz nie dostaliby prawa do rekompensaty. Na przykład teraz, aby otrzymać uprawnienia do rekompensaty, należy wykazać, że w dniu 1 września 1939 r. mieszkało się w majątku znajdującym się obecnie poza granicami. Natomiast poprzednio obowiązujące przepisy stanowiły, że wystarczyło opuścić majątek w związku z drugą wojną światową.