Nowelizacja ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, która 1 stycznia weszła w życie przewiduje uproszczone procedury odrolnienia i zmianę przeznaczenia niektórych obszarów rolnych. Do tej pory o odrolnieniu danej działki decydował marszałek województwa lub minister rolnictwa za pośrednictwem marszałka województwa w odniesieniu do gruntów klas od I do III o zwartej powierzchni przekraczającej 0,5 ha.
Automatyczna procedura
Wejście w życie nowelizacji oznacza, że wszystkie grunty rolne położone w granicach administracyjnych miast zostaną odrolnione z mocy prawa. Nie będzie przy tym miała znaczenia ich klasa. Podobnie z mocy prawa zostaną odrolnienie grunty położone poza granicami miast. W tym jednak przypadku nie wszystkie obszary będą mogły być przekształcone bez wniosku. Uproszczona procedura będzie obejmowała wyłącznie obszary stanowiące użytki rolne klasy od IV do VI. Zarówno marszałek województwa, jak i minister rolnictwa, nie będą więc już decydowali o odrolnieniu. Każdy, kto będzie chciał wykorzystać działkę rolną na cele budowlane, będzie mógł to zrobić bez żadnych formalności. Odrolnienie nie będzie jednak obowiązkowe i grunty, które dziś są wykorzystywane do produkcji rolnej, dalej będą mogłyby wykorzystywane na ten cel.
Warunki zabudowy
Automatyczne odrolnienie nie oznacza jednak, że wszystkie obszary gminne będą mogły być automatycznie wykorzystane na cele budowlane, a gminy będą miały obowiązek zapewnienia dla takich działek infrastruktury drogowej, kanalizacyjnej, wodociągowej, energetycznej itp. Nadal bowiem do budowy domu konieczne będą zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, który taką zabudowę będzie przewidywał, lub w przypadku braku planu, decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Decyzja taka wydawana jest przez starostę i jeżeli ten uzna, że dana działka nie może zostać zabudowana, to może odmówić wydania warunków zabudowy i rozpoczęcie robót budowlanych będzie niedopuszczalne. Złamanie tego zakazu będzie skutkowało powstaniem samowoli budowlanej, za którą inspektor nadzoru budowlanego może nałożyć grzywnę w wysokości 50 tys. zł (w przypadku budowy domu jednorodzinnego).
Dochody gminy
Wprowadzenie automatycznej procedury odrolnienia gruntów rolnych oznacza także zmiany w dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Dziś bowiem osoba, która uzyskała zezwolenie na wyłączenie gruntów z produkcji rolnej, jest zobowiązana uiścić należność i opłaty roczne. Obowiązek taki powstaje od dnia faktycznego wyłączenia gruntów z produkcji. Należność to jednorazowa opłata z tytułu trwałego wyłączenia gruntów z produkcji. Jej wysokość zależy od klasy gruntów. Jest ona pomniejszana o rynkową wartość gruntu w danej miejscowości w obrocie gruntami, w dniu faktycznego wyłączenia tego gruntu z produkcji. Pobierana jest też opłata roczna w wysokości 10 proc. należności wyrażonej w tonach ziarna żyta lub w metrach sześciennych drewna. W razie trwałego wyłączenia uiszczana jest ona przez dziesięć lat, a w przypadku nietrwałego wyłączenia przez okres tego wyłączenia, nie dłużej jednak niż przez 20 lat. Teraz odrolnienie będzie bezpłatne. Dodatkowo wszystkie niewymagalne w dniu 1 stycznia 2009 r. należności oraz opłaty roczne związane z uzyskaniem prawa do wyłączenia z produkcji użytków rolnych położonych w granicach administracyjnych miast zostają umorzone z mocy prawa. W zamian jednak za likwidację opłat z tytułu wyłączenia gruntów rolnych z produkcji rolnej gminy będą miały prawo do naliczania wyższych podatków. Dziś mogą one pobierać niższy podatek rolny. Po zmianie przeznaczenia danych obszarów będą one miały prawo do naliczania dużo wyższego podatku od nieruchomości.
Wszczęte postępowania
Przepisy przewidujące automatyczne odrolnienie gruntów rolnych mają także zastosowanie do wszystkich rozpoczętych już postępowań o odrolnienie i zmianę przeznaczenia gruntów. Nowelizacja przewiduje bowiem, że wszystkie takie postępowania zostają umorzone, a osoby zainteresowane ich rozstrzygnięciem mogą skorzystać z nowych, uproszczonych procedur.
Grunty rolne w miastach
Udział powierzchni gruntów rolnych do powierzchni całkowitej największych miast w Polsce:
• Warszawa - 44,1 proc.
• Kraków - 49,8 proc.
• Poznań - 49 proc.
• Wrocław - 44 proc.
• Szczecin - 41,4 proc.
• Gdańsk - 36,6 proc.
Źródło: ARiMR
Ważna liczba
19,069 tys. ha tyle stanowią użytki rolne w Polsce (61 proc. powierzchni kraju)
Arkadiusz Jaraszek
arkadiusz.jaraszek@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. nr 237, poz. 1657).