W czerwcu 2010 r. w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury (dalej: MI) przygotowano coroczny „Raport o stanie i zaawansowaniu prac planistycznych w gminach” (dalej: Raport). Raport omawia wyniki badania statystycznego Głównego Urzędu Statystycznego i MI na temat podstawowych aktów planistycznych w gminie według stanu na koniec 2008 r.:
● studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego,
● miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz
● decyzji lokalizacyjnych.
Dokumenty planistyczne
W przypadku studiów gminnych obserwowano w 2008 roku kontynuację ich aktualizacji. Liczba prac aktualizowanych wzrosła w ciągu roku z 617 do 733, co daje łącznie prawie 30% dokumentów w trakcie zmiany – z tego w miastach na prawach powiatu aktualizacja miała miejsce w 2/3 przypadków.
Na koniec 2008 r. w Polsce miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego posiadała zdecydowana większość gmin (niemal 90%). Stwierdzono też obowiązywanie 35,9 tys. planów, czyli o 2,5 tys. więcej niż w 2007 roku. W większości były to dokumenty uchwalone na podstawie ustawy z 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (dalej: ustawa z 1994 roku), mimo że nie obowiązuje ona już od 31 grudnia 2003 r.
Udział powierzchni gmin znajdującej się pod obowiązującymi planami miejscowymi wyniósł 25,6%. Oznacza to wzrost o 1,4 punkta procentowego, czyli mniej niż przeciętnie w latach 2005–2007 (wzrost o 4,5 punkta procentowego). Oznacza to wyhamowanie procesu „pokrywania” obszaru kraju planami miejscowymi (patrz: Wykres).
W końcu 2008 r. było też 8,1 tys. planów miejscowych w trakcie sporządzania, podczas gdy rok wcześniej liczba ta wyniosła 7,2 tys. Natomiast odsetek powierzchni kraju objęty pracami planistycznymi tego typu wzrósł z 6,0 aż do 6,8%. Oznacza to, że zmniejszyła się przeciętna powierzchnia projektowanego planu miejscowego.
Zróżnicowanie regionalne planowania
W kraju obserwowane są zróżnicowania regionalne, będące kontynuacją stanu z lat poprzednich. Jest to uwarunkowane stosunkowo wolnym przyrostem powierzchni pokrytej planami miejscowymi. Najwyższe wskaźniki pokrycia, w wielu gminach powyżej 50%, charakteryzują południową i wschodnią część kraju, w tym wzdłuż korytarza transportowego A4. Natomiast w regionach północnych i zachodnich pokrycie jest zdecydowanie niższe – wskaźniki nie osiągają nawet 10% (patrz: Mapa). Generalnie kontynuowana była tendencja do szybszego przyrostu powierzchni pokrytej planami miejscowymi na obszarach już pod tym względem nieźle wyposażonych.
Korzystniej przedstawia się analiza pokrycia powierzchni w miastach na prawach powiatu. W ciągu roku wskaźnik pokrycia obowiązującymi planami miejscowymi wzrósł tam do 34,6% ich powierzchni (2007 – 31,7%, 2006 – 27,8%, 2005 – 21,2%). Natomiast w największych miastach wskaźnik pokrycia planami miejscowymi był nadal niezadowalający. W wartościach procentowych np. w:
1) Warszawie osiągnięto 19,2%,
2) Krakowie 14,1%,
3) Poznaniu 19,6%,
4) Łodzi zaledwie 4,5%.
Jedynie w Gdańsku osiągnięto 90%, a we Wrocławiu – ok. 38,1%.
Czytaj także: Planowanie przestrzenne to przywilej, a nie przykry obowiązek>>
Decyzje lokalizacyjne
W 2008 roku złożono 29,6 tys. wniosków o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Jest to wartość podobna jak w latach poprzednich.
Z kolei zgłoszenia dotyczące ustalenia warunków zabudowy (popularne „wuzetki”) w 2008 roku osiągnęły liczbę 194 tys. (rok wcześniej było to 201 tys.). Znacznie wzrosła liczba wniosków dotyczących „wuzetek” w przypadku obiektów mieszkaniowych (117,4 tys., podczas gdy w poprzednich latach było to znacznie mniej niż 100 tys.). Jest to wyraźnym sygnałem świadczącym o rozwoju budownictwa jednorodzinnego w 2008 roku.
Nadal stan zaawansowania prac planistycznych w polskich samorządach jest niezadowalający z punktu widzenia zabezpieczenia terenów pod inwestycje oraz kształtowania ładu przestrzennego. Nieco korzystniejsze jest jedynie utrzymanie wysokich wskaźników odnoszących się do powierzchni planów w trakcie sporządzania w miastach na prawach powiatu. Najlepsza sytuacja występuje w zakresie studiów gminnych i ich aktualizacji oraz wydawania w zasadzie na bieżąco decyzji lokalizacyjnych.
Wykres. Przyrost powierzchni zajętej przez obowiązujące plany miejscowe w latach 2006–2008 (w %)
@RY1@i41/2010/018/i41.2010.018.000.0044.001.jpg@RY2@
Mapa. Pokrycie obowiązującymi planami miejscowymi w gminach w końcu 2008 r.
@RY1@i41/2010/018/i41.2010.018.000.0044.002.jpg@RY2@
Źródło: Raport o stanie i uwarunkowaniach prac planistycznych w gminach w końcu 2008 r., Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN dla Ministerstwa Infrastruktury, Warszawa 2010.