Kontrakt socjalny według ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U z 2009 roku, Nr 175 , poz. 1362 z późn. zm.) jest pisemną umową zawartą z osobą ubiegającą się o pomoc. Określa ona uprawnienia i zobowiązania stron umowy w ramach wspólnie podejmowanych działań mających na celu przezwyciężenie trudnej sytuacji życiowej i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu.
Najczęstszym powodem poszukiwania i udzielenia instytucjonalnego wsparcia jest bezrobocie, stanowiące istotny czynnik ryzyka wykluczenia społecznego. Dla efektywniejszej niwelacji bezrobocia oraz dla wzrostu aktywności i samodzielności życiowej i zawodowej oraz celem włączania klientów w życie społeczne zmodyfikowano rozporządzenie ustalające wzór kontraktu socjalnego.
Z dniem 24.12.2010 roku weszło w życie znowelizowane Rozporządzenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 listopada 2010 roku w sprawie wzoru kontraktu socjalnego (Dz.U. z 2010 r. nr 218; poz. 1439).
Nowy akt prawny rozbudował kontrakt socjalny o części I B i II B, przeznaczone dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy celem wzmocnienia aktywności i samodzielności życiowej i zawodowej beneficjentów pomocy życiowej.
Osobami w szczególnej sytuacji na rynku pracy są:
• osoby bezrobotne do 25 roku życia,
• osoby bezrobotne długotrwale albo kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka;
• osoby bezrobotne powyżej 50 roku życia,
• osoby bezrobotny bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia zawodowego lub bez wykształcenia średniego;
• osoby bezrobotne samotnie wychowujące co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia;
• osoby bezrobotne, który po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęły zatrudnienia;
• osoby bezrobotne niepełnosprawne.
Czytaj także: Zasiłek przez 3 miesiące po zawarciu kontraktu socjalnego>>
Zawarcie i realizacja kontraktu
Skuteczne stosowanie narzędzia, jakim jest kontrakt socjalny wiąże się z umiejętnością stawiania diagnozy, planowania i monitorowania. Dokument ten pozwala zebrać i opisać w uporządkowany sposób dane istotne z punktu widzenia i planowania zmian. Druk kontraktu zawiera bowiem sporo miejsca na uszczegółwienie i hierarchizację problemów osoby oraz miejsca na krytyczną ocenę sytuacji życiowej osoby oraz wskazania przyczyn trudnej sytuacji życiowej.
Planując wspólną pracę na płaszczyźnie klient-pracownik socjalny, analizuje się mocne strony klienta umożliwiające rozwiązanie problemu oraz ograniczenia i inne deficyty, stanowiące przeszkody w rozwiązaniu trudnej sytuacji życiowej (niską zaradność życiową i pozostawanie bez pracy).
Umowa ma mobilizować osobę korzystającą ze świadczeń z pomocy społecznej do podjęcia aktywności zawodowej, powodować wzrost jej samodzielności życiowej i przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu.
W kontrakcie określone są zobowiązania i uprawnienia osoby i pracownika socjalnego. Obie strony zobowiązują się do określonych działań, wyznaczając termin ich realizacji. Ze względu na okoliczności, postanowienia kontraktu mogą ulec zmianie.
W przypadku braku możliwości wynegocjowania postanowień kontraktu obie strony mogą wystąpić do kierownika ośrodka pomocy społecznej o rozstrzygnięcie spornych kwestii.
Odmowa zawarcia kontraktu socjalnego lub niedotrzymywanie jego postanowień mogą być przyczyną odmowy przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, zaś przy podejmowaniu decyzji uwzględnia się sytuację osób będących na utrzymaniu osoby korzystającej ze świadczeń.
Przykładowy kontrakt socjalny część I B i II B:
Barbara Matysik
samorzad.infor.pl