Po 15 sierpnia br. zmienią się również zasady, na jakich wojewoda będzie mógł uznać cudzoziemców za obywateli polskich. Do takiego uznania będą uprawnieni wszyscy cudzoziemcy którzy: przebywają w Polsce co najmniej trzy lata na podstawie zezwolenia na pobyt stały, posiadają regularny dochód oraz tytuł prawny do mieszkania, a także znają język polski. Dotychczas wojewoda uznawał za obywateli polskich tylko cudzoziemców o nieokreślonym obywatelstwie oraz bezpaństwowców przebywających w Polsce co najmniej od pięciu lat, na podstawie zezwolenia na pobyt stały.
Nowa ustawa podtrzymuje obowiązujące dotychczas zasady ciągłości obywatelstwa polskiego oraz wyłączności obywatelstwa polskiego. Pierwsza zasada oznacza, że osoby, które nabyły obywatelstwo polskie na podstawie wcześniejszych przepisów, zachowują je. Osoby, którym zostało przyznane polskie obywatelstwo, na podstawie wcześniejszych przepisów, zachowują je pod warunkiem, że w międzyczasie go nie utraciły.
W ustawie potwierdzona została także zasada wyłączności obywatelstwa polskiego. Oznacza ona, że obywatel polski może posiadać równocześnie obywatelstwo polskie i obywatelstwo innego państwa. Nowa ustawa o obywatelstwie odstąpiła od tego, aby osoba ubiegająca się o przyznanie polskiego obywatelstwa zrzekła się swojego obywatelstwa.
Ustawa o obywatelstwie polskim określa także sposoby nabycia obywatelstwa polskiego: z mocy prawa tj. przez urodzenie, znalezienie na terytorium RP, przysposobienie i repatriację, przez nadanie obywatelstwa polskiego, przez uznanie za obywatela polskiego oraz przez przywrócenie obywatelstwa polskiego.
Nowa ustawa inaczej niż dotychczas reguluje tryb uznania za obywatela polskiego. Aktualnie, o obywatelstwo polskie mogą ubiegać się wyłącznie bezpaństwowcy, małżonkowie obywateli polskich oraz osoby, którym rodzice po urodzeniu wybrali obywatelstwo obce. Od 15 sierpnia br. o uznanie za obywatela polskiego mogą ubiegać się cudzoziemcy, którzy w ramach długoletniego pobytu w naszym kraju zintegrowali się ze społeczeństwem, znają język polski, mają zapewnione mieszkanie i źródła utrzymania, respektują polski porządek prawny oraz nie stanowią zagrożenia dla obronności lub bezpieczeństwa państwa. Obywatelstwo polskie będą mogli nabyć również zamieszkujący w Polsce na podstawie określonych zezwoleń, uchodźcy, osoby bez obywatelstwa, dzieci oraz małżonkowie obywateli polskich i osoby polskiego pochodzenia. Nowością jest również wprowadzenie wzoru formularza wniosku o uznanie za obywatela polskiego, który został określony w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych. Decyzję w sprawie uznania cudzoziemca za obywatela polskiego wydaje wojewoda, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby aplikującej. Natomiast cudzoziemcy niezadowoleni z decyzji wojewody mogą się odwołać do ministra spraw wewnętrznych.
Ustawa reguluje także kwestie utraty obywatelstwa polskiego. Aktualnie obywatel polski, który zrzeka się obywatelstwa polskiego, traci je po uzyskaniu zgody Prezydenta RP, a utrata obywatelstwa następuje z momentem wydania postanowienia. Natomiast od 15 sierpnia br. utrata obywatelstwa nastąpi po upływie 30 dni od daty wydania postanowienia prezydenta lub w terminie krótszym, jeżeli prezydent tak zadecyduje. Wnioski o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego, obywatele polscy będą składać w urzędach wojewódzkich lub polskich urzędach konsularnych, w zależności od miejsca swojego zamieszkania. Wzór nowego formularza wniosku określa rozporządzenie Prezydenta RP, wydane na podstawie ustawy o obywatelstwie polskim. Następnie wnioski przekazywane będą ministrowi spraw wewnętrznych, który po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, przekaże je do Kancelarii Prezydenta RP z własną opinią.
Ustawa reguluje również kwestie związane z postępowaniem w sprawie potwierdzania posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego. Nowością, ujętą w ustawie, jest wzór wniosku o potwierdzenie posiadania/utraty obywatelstwa - dostępny poniżej tekstu. Określone zostały także wymagane dokumenty, które powinny być dołączone do wniosku. Zmiany te powinny wpłynąć na przyspieszenie czasu załatwiania tych spraw przez urzędy.
Ustawa o obywatelstwie polskim została opublikowana 14 lutego 2012 r. w Dzienniku Ustaw, po tym, jak Trybunał Konstytucyjny w styczniu 2012 r. rozpatrzył wniosek Prezydenta RP, dotyczący zasad uznawania za obywatela polskiego i orzekł o zgodności art. 30 ustawy o obywatelstwie polskim z art. 137 Konstytucji (ustawa po jej uchwaleniu przez Sejm w 2009 r. została zaskarżona przez Prezydenta RP do Trybunału Konstytucyjnego).
Więcej informacji także na stronie internetowej MSW, w zakładce Bezpieczeństwo/Obywatelstwo i Repatriacja/Cudzoziemcy: http://www.msw.gov.pl/portal/pl/95/Cudzoziemcy.html