Zasadą jest, iż funkcjonariusz ponosi odpowiedzialność za szkodę w mieniu, które zostało mu powierzone o ile nie wykaże on że przyczyna szkody była od niego niezależna lub leżała po stronie jednostki organizacyjnej.
W przypadku kiedy mienie zostaje powierzone grupie funkcjonariuszy, mogą oni przyjąć wspólną odpowiedzialność majątkową za szkody wyrządzone w tym mieniu. Podstawą takiej odpowiedzialności jest umowa zawierana z kierownikiem jednostki organizacyjnej dysponującej mieniem. Dla ważności porozumienia konieczna jest zgoda wszystkich funkcjonariuszy, którzy decydują się odpowiadać wspólnie.
Umowa powinna określać w jakich częściach funkcjonariusze odpowiadają za powierzone mienie, natomiast w braku takich ustaleń przyjmuje się, że odpowiadają oni w częściach równych. Podpisanie umowy nie oznacza jednak, że funkcjonariusz bezwarunkowo poniesie skutki majątkowe gdy mienie objęte wspólną pieczą zostanie uszkodzone, jeśli bowiem szkoda w całości albo części spowodowana została przez niektórych tylko funkcjonariuszy, wówczas odpowiedzialność poniosą jedynie sprawcy szkody.
Powierzenie mienia funkcjonariuszom następuje według spisu składników majątkowych, sporządzonego podczas inwentaryzacji z udziałem funkcjonariuszy lub ich przedstawicieli. Jeśli warunek uczestnictwa wszystkich funkcjonariuszy nie może zostać spełniony czynności tych dokonuje komisja. Inwentaryzację przeprowadza się także w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w sprawowaniu pieczy nad powierzonym mieniem lub podejrzenia wystąpienia szkody – wówczas jednak konieczny jest wniosek jednego z funkcjonariuszy. Jeśli mimo żądania inwentaryzacja nie rozpocznie się w terminie albo oskarżony o zaniedbania w pieczy nad mieniem nie zostanie od niej odsunięty, funkcjonariusz który wnioskował o inwentaryzację może odstąpić od umowy ze skutkiem natychmiastowym.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 maja 2010 r w sprawie szczególnych zasad i trybu zawierania umów o wspólnej odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy (Dz. U. nr 107 poz. 680) stosuje się do funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Służby Celnej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, Agencji Bezpieczeństwa Więziennego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Akt ten wejdzie w życie 2 lipca 2010 r. zastępując poprzednie rozporządzenie z 13 czerwca 2000 (Dz. U. nr 50 poz 584). W porównaniu z poprzednią regulacją nowe rozporządzenie rozszerza grono funkcjonariuszy mogących zawrzeć umowę o wspólnej odpowiedzialności za mienie i zawiera bardziej szczegółowe uregulowania zasad tejże odpowiedzialności.
Agnieszka Marek
Sektor Publiczny