Jak podało CIR, ze względu na częste nowelizacje ustawy o samorządzie zawodowym pielęgniarek i położnych, zdecydowano przygotować nowy projekt, który uwzględnia także nowe rozwiązania zawarte w projekcie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej.
Zgodnie z ustawą przynależność do samorządu jest obowiązkowa. W projekcie doprecyzowano kompetencje samorządu, tj. Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych oraz okręgowych izb pielęgniarek i położnych. Określono, że kadencja organów izb trwa cztery lata. Minister zdrowia będzie mógł zaskarżyć do Sądu Najwyższego (pod zarzutem niezgodności z prawem) uchwałę organu izby w ciągu trzech miesięcy od dnia jej otrzymania.
W projekcie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej określono zasady wykonywania tych zawodów, przyjmując, że są to samodzielne zawody medyczne. Doprecyzowano warunki prowadzenia indywidualnej praktyki pielęgniarskiej lub położniczej, z uwzględnieniem zmniejszenia barier administracyjnych przy rejestracji tej działalności. Doprecyzowano zasady ochrony prawnej pielęgniarek i położnych podczas i w związku z wykonywaniem czynności polegających na udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Będą one korzystały z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
Celem nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego jest zaś dostosowanie przepisów do nowych regulacji ratownictwa medycznego i pomocy społecznej.
Zmienią się zapisy dotyczące stosowania przymusu bezpośredniego wobec chorych psychicznie. Obecne prawo zakłada, że przymus taki może stosować lekarz, a w szczególnych przypadkach również pielęgniarka. Sytuacja zmieniła się, od kiedy pojawiły się zespoły ratownictwa medycznego, w których nie ma lekarza. Zgodnie z projektem decyzję o zastosowaniu przymusu będzie podejmował kierujący akcją ratowniczą, który musi o tym jak najszybciej powiadomić dyspozytora medycznego. Zastosowanie przymusu zostanie odnotowane w dokumentacji medycznej. Przymus będzie można stosować do momentu uzyskania pomocy lekarza lub w trakcie przewożenia pacjenta do szpitala.
Poszerzono też uprawnienia rzecznika praw pacjenta szpitala psychiatrycznego, który uzyska prawo wstępu do wszystkich pomieszczeń szpitala psychiatrycznego, związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych. Obecnie może wejść jedynie do szpitala. Rzecznik będzie mógł też występować z wnioskiem do wszystkich członków personelu zakładu o podjęcie stosownych działań zmierzających do usunięcia przyczyny skargi lub zaistniałych naruszeń. Dotychczas nie miał takiej możliwości.
Uregulowano kwestie przymusowego doprowadzenia chorego na badania. Zgodnie z nowymi przepisami, jeżeli osoba chora psychicznie nie będzie chciała poddać się badaniu psychiatrycznemu, które miałby przeprowadzić biegły lekarz psychiatra, to wyłącznie sąd będzie mógł zarządzić jej przymusowe doprowadzenie przez policję do wskazanego miejsca w celu dokonania tego badania. Do tej pory lekarz psychiatra mógł wystąpić do policji o przymusowe doprowadzenie chorego na badania psychiatryczne.
W projekcie doprecyzowano przepisy dotyczące wykonywania orzeczeń sądowych o przymusowym umieszczeniu chorego w szpitalu psychiatrycznym. Dotychczasowe regulacje nie precyzowały sposobu postępowania wobec osób, które po wydaniu sądowego orzeczenia o przymusowym leczeniu w szpitalu, utrudniały jego wykonanie. Według nowych przepisów, jeżeli taka osoba odmówi stawienia się w szpitalu, to sąd z urzędu lub na wniosek lekarza psychiatry będzie mógł zarządzić przymusowe doprowadzenie jej przez policję do szpitala.