Podczas składania wizyt w poszczególnych miastach Komisja Selekcyjna będzie weryfikować informacje podane przez kandydatów do tytułu w konkursowych aplikacjach. Oceni również, jakie są możliwości realizacji programu kulturalnego opracowanego przez uczestników rywalizacji. Zespół odwiedzi: Lublin, Gdańsk, Katowice, Warszawę i Wrocław.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - organizator konkursu - odmówiło podania szczegółów tych wizyt, ale wiadomo, że rozpoczęły się one od Lublina.
Trasę wizyty Komisji Selekcyjnej układa samodzielnie każde miasto - poinformował dyrektor artystyczny starań Warszawy o tytuł ESK 2016, Grzegorz Piątek. Jak podkreślił, choć w czasie wizytacji kandydaci do tytułu będą prezentować te miejsca, które są związane z programem kulturalnym przedstawionym w dokumencie aplikacyjnym, członkowie komisji będą mogli zażyczyć sobie specjalny punkt w programie. "Po to ta wizyta jest - żeby zaskoczyć organizatorów i zweryfikować jak najwięcej" - mówił Piątek.
Zarówno szczegóły trasy, jak i treść dokumentów aplikacyjnych kandydaci trzymają w tajemnicy.
W skład Komisji Selekcyjnej wchodzi sześciu przedstawicieli z Polski i siedmiu z Unii Europejskiej. Ogłoszenie wyników rywalizacji o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016 nastąpi 21 czerwca w Warszawie, po finałowej prezentacji miast przed zespołem ekspertów.
Na przygotowanie dokumentu aplikacyjnego kandydaci mieli czas do maja. Jego główną część stanowi program artystyczny, który zdobywca tytułu zrealizuje w latach 2012-2015 i w 2016 roku. W aplikacji znajdują się także informacje dotyczące infrastruktury kulturalnej, transportowej, turystycznej i planowanych inwestycji w mieście kandydującym do tytułu.
Po ogłoszeniu zwycięzcy, minister kultury przekaże wynik konkursu instytucjom europejskim. Ostateczną decyzję, po zasięgnięciu opinii Parlamentu Europejskiego i zaleceniach Komisji Europejskiej, podejmie Rada UE w drugim kwartale 2012 roku.
Miasto, które uzyska tytuł Europejskiej Stolicy Kultury w 2016 roku, otrzyma Nagrodę im. Meliny Mercouri w wysokości 1,5 mln euro. Pieniądze te mają pomóc zwycięzcy rozwinąć ofertę kulturalną tak, by mogło przyciągnąć międzynarodową publiczność.
Konkurs składa się z dwóch etapów: selekcji wstępnej, służącej wyłonieniu kilku miast, oraz końcowej, której wynikiem jest wskazanie zwycięzcy. W Polsce w pierwszym etapie starań o tytuł stolicy kultury wzięło udział 11 miast.
Idea Europejskiej Stolicy Kultury zrodziła się 13 maja 1985 roku, podczas spotkania Rady Europejskiej Ministrów Kultury. Przedstawiła ją grecka minister kultury Melina Mercouri. Od 2005 roku Europejską Stolicą Kultury są dwa miasta, jedno ze starej Unii, drugie - z państw nowo przyjętych. W 2016 roku tytuł ten przypadnie jednemu miastu w Hiszpanii i jednemu w Polsce.
W 2011 roku Europejskimi Stolicami Kultury są Turku w Finlandii i Tallin w Estonii.