Samorząd 3.0 - korzyści dla samorządów
Projekt Samorząd 3.0 może przynieść wymierne korzyści dla jednostek samorządu terytorialnego. - Warto zwrócić uwagę na to, że rozwiązania będą mogli proponować potencjalni beneficjenci, czyli mieszkańcy, przedstawiciele samorządów, a także organizacje samorządowe i pozarządowe - wskazuje Mariusz Gołaszewski, prezes Aesco Group, instytucji analitycznej i doradczej, świadczącej usługi dla samorządów i instytucji publicznych.
Program może również wpłynąć na polepszenie efektywności funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego. Edukacja, pomoc społeczna, utrzymanie dróg czy budowa kanalizacji - tymi wszystkimi, kosztownymi rzecz jasna, zadaniami obarczone są samorządy. - Rozwiązania, zawarte w “Samorządzie 3.0” mogą wpłynąć pozytywnie na efektywność wydatkowania publicznych środków. To szczególnie istotne teraz, gdy mamy do czynienia z procesem starzenia się społeczeństwa, które w połączeniu z rosnącą liczbą zadań JST może przyczynić się do deficytu w finansach samorządów.
Zwiększenie samodzielności finansowej samorządów
Niebagatelne jest również zwiększenie samodzielności finansowej JST. Dochody samorządów z podatku PIT w 2019 roku wyniosły 56,1 mld zł. W zeszłym roku o 1,3 mld zł mniej - 54,9 mld zł. To głównie efekt pandemii Covid-19. Dodatkowo na trudną sytuację nakładają się założenia ogłoszonego ostatnio “Polskiego Ładu”, gdzie przewidziane są zmiany, których efektem może być spadek dochodów własnych samorządów.
- Co prawda mają one być zrekompensowane subwencją rozwojową, to może jednak skutkować ograniczeniem podejmowania samodzielnych decyzji. Rozwiązania zawarte w programie Samorząd 3.0 powinny zwiększyć możliwości decyzyjne samorządów, np. poprzez zwiększenie procentowego udziału JST w podatku PIT. Pozwoliłoby to uzyskać większą niezależność finansową samorządom, co umożliwiłoby im szybsze reagowanie na potrzeby mieszkańców i sprawniejsze kierowanie środków tam, gdzie są one najbardziej potrzebne - komentuje ekspert ds. finansów samorządów.
Poluzowanie reguł zadłużania samorządów
Istotne jest również poluzowanie reguł, jeśli chodzi o zadłużenie samorządów i w zakresie zrównoważenia budżetu bieżącego. Jednostki samorządu terytorialnego, planując i wykonując budżet w zeszłym roku, mogły przekroczyć relację dotyczącą zrównoważenia dochodów bieżących (o kwotę ubytku w dochodach podatkowych jednostki będącego skutkiem wystąpienia epidemii COVID-19) i wydatków bieżących (o wydatki ponoszone w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19).
- Taka możliwość zmniejszała wpływ epidemii na główną regułę gospodarki finansowej JST i tym samym wprowadzała rozwiązania, które przywracały formalnie stan reguły w zakresie równoważenia dochodów i wydatków bieżących. W aktualnej sytuacji prawnej, od przyszłego roku dochody bieżące nie mogą przewyższać bieżących wydatków, chyba że powstały deficyt będzie pokryty z nadwyżek budżetowym w lat wcześniejszych. Przy ustalaniu na 2021 rok i kolejne lata dopuszczalnego limitu spłaty zobowiązań, ubytek w dochodach podatkowych danego samorządu spowodowany pandemią, nie jest brany pod uwagę. Wspomniane poluzowanie reguł dotyczących płynności i zadłużenia umożliwiłoby JST zapewnienie większej zdolności w finansowaniu zarówno bieżących jak i inwestycyjnych, które są najlepszą metodą walki ze spowolnieniem gospodarczym.