Wapnowanie gleb to ważny zabieg agrotechniczny kształtujący odczyn gleby. W Polsce większość uprawianych roślin wymaga gleb lekko kwaśnych o odczynie zbliżonym do obojętnego, tymczasem większość użytkowanych rolniczo gleb należy do kwaśnych i bardzo kwaśnych, stąd konieczność ich okresowego wapnowania.
Fundusze ekologiczne od dawna wspierały wapnowanie, jednak po wejściu Polski do UE pomoc krajową w rolnictwie wstrzymano. Uznano, że wapnowanie jest typowym zabiegiem agrotechnicznym, a niezwiązanym z ochroną środowiska. Z czasem resorty rolnictwa i środowiska uzgodniły, że możliwe jest dofinansowanie zakupu nawozów wapniowych z funduszy ekologicznych, gdy służy to ochronie środowiska i zmierza do przywrócenia stanu gleby do optymalnego poziomu.
W woj. śląskim przywrócenie dotacji do wapnowania nastąpiło w 2011 r., po czterech latach starań śląskich organizacji rolniczych. Przełomowa była ekspertyza naukowców z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, która wskazała, że główną przyczyną degradacji chemiczno-biologicznej gleb w regionie są skutki poprzemysłowej działalności człowieka, w tym m.in. emisja zanieczyszczeń do atmosfery.
"Stało się to podstawą do podjęcia decyzji o pomocy finansowej na wapnowanie gleb kwaśnych w regionie. W 2011 r. na wapnowanie ok. 9 tys. hektarów gleb w woj. śląskim wykorzystano 27 tys. ton wapna, kosztem 2 mln zł. Skorzystało z tej możliwości blisko 500 rolników" - poinformował w środę PAP rzecznik katowickiego Funduszu Piotr Biernat.
Zapewnił, że podobną kwotę przewidziano także na 2012 r. "Najdalej do końca marca spodziewamy się zbiorczego wniosku Śląskiej Izby Rolniczej dotyczącego kontynuowania tego rodzaju dofinansowania" - zapowiedział rzecznik. Śląska Izba Rolnicza jest operatorem tego przedsięwzięcia.
Podstawowym kryterium umożliwiającym skorzystanie ze środków Funduszu na wapnowanie jest posiadanie w woj. śląskim gleb użytkowanych rolniczo, wymienionych w ekspertyzie naukowców z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. Trzeba także posiadać dokument wystawiony przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą, potwierdzający i ustalający potrzeby ilościowe i jakościowe wapnowania gleb w danym gospodarstwie.
Uzyskanie przez rolników dofinansowania odbywa się po podpisaniu indywidualnej umowy cywilnoprawnej ze Śląską Izbą Rolniczą w Katowicach. Wcześniej Izba musi zawrzeć stosowne porozumienie z Funduszem. W ubiegłym roku dofinansowanie do zakupu wapna nawozowego wynosiło 75 zł na tonę czystego składnika nawozowego.
Głównym celem wapnowania jest odkwaszenie gleby, co poprawia jej urodzajność i zwiększa przyswajalność m.in.: fosforu, potasu i magnezu oraz mikroelementów przez rośliny. Ziemia staje się mniej podatna na przenikanie metali ciężkich, maleje toksyczne działanie glinu czy manganu. Efektywniejsze są procesy rozkładu substancji organicznej, poprawia się jakość płodów rolnych. Należy jednak starannie dobierać dawki nawozu i uważać, aby nie doszło np. do przesuszenia gleby.