Możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę przez nauczycieli wchodzi w życie 1 września 2024 r. Jedna kwestia to to, że nie wszyscy mogą z niej skorzystać. A druga, że nie zawsze będzie się to opłacać. Związek Nauczycielstwa Polskiego zachęca do dokładnego przeanalizowania wszystkich "za" i "przeciw", zanim podejmie się decyzję.
- Kto może skorzystać z wcześniejszej emerytury
- Świadczenie kompensacyjne - dla kogo
- Wcześniejsza emerytura czy świadczenie kompensacyjne
Kto może skorzystać z wcześniejszej emerytury
Na wcześniejszą emeryturą nauczycielską mogą obecnie przejść osoby, które do 2008 r. nabyły do niej prawo, czyli do 31 grudnia 2008 r. miały wypracowane co najmniej 30 lat, w tym minimum 20 lat pracy nauczycielskiej wykonywanej przynajmniej w wymiarze połowy obowiązującego pełnego wymiaru zajęć.
Dla nauczycieli ze szkół i zakładów specjalnych wcześniejsza emerytura jest przyznawana, jeśli do 31 grudnia 2008 r. wypracowali 25 lat, w tym 20 lat pracy nauczycielskiej przynajmniej w wymiarze 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć.
Aby skorzystać z wcześniejszej emerytury należy rozwiązać umowę o pracę i złożyć wniosek o emeryturę nauczycielską przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Pozostali nauczyciele przechodzą na emeryturę na zasadach ogólnych - czyli po ukończeniu 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn.
Świadczenie kompensacyjne - dla kogo
Odpowiednikiem emerytur pomostowych w przypadku nauczycieli jest świadczenie kompensacyjne. Mogą się o nie ubiegać osoby, które bezpośrednio przed zgłoszeniem wniosku pracowały jako nauczyciel, wychowawca lub inny pedagog w:
- publicznych i niepublicznych przedszkolach,
- publicznych i niepublicznych szkołach z wyjątkiem niepublicznych szkół nieposiadających uprawnień szkoły publicznej,
- publicznych i niepublicznych placówkach kształcenia ustawicznego,
- młodzieżowych ośrodkach wychowawczych,
- młodzieżowych ośrodkach socjoterapii,
- specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych,
- specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży, które wymagają specjalnej organizacji nauki oraz szczególnych metod pracy i wychowania,
- ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych
- placówkach, które zapewniają uczniom opiekę i wychowanie w czasie, gdy uczą się poza miejscem, w którym mieszkają na stałe.
Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne przysługuje po ukończeniu określonego wieku:
dla kobiet
co najmniej 55 lat – do końca 2024 r.,
co najmniej 56 lat – w latach 2025–2026,
co najmniej 57 lat – w latach 2027–2028,
co najmniej 58 lat – w latach 2029–2030,
co najmniej 59 lat – w latach 2031–2032,
dla mężczyzn
co najmniej 55 lat – do końca 2014 r.,
co najmniej 56 lat – w latach 2015–2016,
co najmniej 57 lat – w latach 2017–2018,
co najmniej 58 lat – w latach 2019–2020,
co najmniej 59 lat – w latach 2021–2022,
co najmniej 60 lat – w latach 2023–2024,
co najmniej 61 lat – w latach 2025–2026,
co najmniej 62 lata – w latach 2027–2028,
co najmniej 63 lata – w latach 2029–2030,
co najmniej 64 lata – w latach 2031–2032,
Dodatkowo trzeba mieć przynajmniej 30 lat stażu, to znaczy okresów składkowych i nieskładkowych, w tym minimum 20 lat pracy nauczycielskiej w wymiarze przynajmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć.
Wcześniejsza emerytura czy świadczenie kompensacyjne
Związek Nauczycielstwa Polskiego namawia do porównania nauczycielskich emerytur tak, aby wybrać najbardziej korzystną opcję. W 2023 roku ZNP zgłaszał korzystne dla nauczycieli poprawki do ustawy wprowadzającej nowe emerytury dla nauczycieli, albowiem zaproponowane w ustawie emerytury stażowe nie są powrotem do wcześniejszych emerytur, które obiecywał minister edukacji Przemysław Czarnek.
Wśród propozycji były m.in.
- zagwarantowanie, że emerytura stażowa nie będzie niższa od minimalnej,
- umożliwienie nauczycielom otrzymującym emerytury stażowe pracy w szkole na pełnym etacie i bez zgody kuratora,
- rozszerzenie kompensówek na nauczycieli m.in. poradni, pałaców młodzieży, centrów kształcenia zawodowego i ustawicznego,
- umożliwienie nauczycielom z kompensówką pracy w szkole na stałe, a nie.
Jak się różni wysokość świadczenia kompensacyjnego a wcześniejszej emerytury?
| Wysokość emerytury | Wysokość świadczenia kompensacyjnego |
| Stan konta dzielony jest przez średnią trwania życia od wieku przejścia na wcześniejszą emeryturę, przez co emerytura może być niższa o 20% od świadczenia kompensacyjnego | Stan konta dzielony jest przez średnią trwania życia dla osób w wieku 60 lat |
| Przejście na wcześniejszą emeryturę pomniejsza stan konta emerytalnego, dlatego emerytura naliczona w wieku powszechnym może być niższa o kolejne 20% | Przejście na świadczenie kompensacyjne nie pomniejsza stanu konta emerytalnego |
| Skorzystanie z wcześniejszej emerytury oznacza przeniesienie środków z OFE i subkonta na konto podstawowe w ZUS, co oznacza, ze rodzina nie dziedziczy po przedwcześnie zmarłym nauczycielu | Środki z OFE i subkonta przedwcześnie zmarłego nauczyciela podlegają dziedziczeniu |
| Nauczycielki tracą prawo do przeliczenia emerytury w wieku 65 lat, ponieważ przeniosły środki z OFE i subkonta do ZUS. | Nauczycielki mogą przeliczyć emeryturę w wieku 65 lat. |
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19)
Ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz. U. 2009 Nr 97 poz. 800)
Więcej ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej Infor.pl