Ocena okresowa nauczycieli akademickich
W związku z uchyleniem rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 25 lutego 2021 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, uczelnie od 16 sierpnia br. do końca roku mogą realizować obowiązek dokonania ocen okresowych nauczycieli akademickich.
Termin dokonania ocen okresowych nauczycieli akademickich wynika z art. 255 ust. 2 ustawy z dnia 3 lipca 2018 r. - Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2018 r. poz. 1669, ze zm.), wskazującego, że pierwsza ocena okresowa, o której mowa w art. 128 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U z 2021 r. poz. 478, ze zm.), dalej PSWN, dokonywana jest do końca roku poprzedzającego rok przeprowadzenia pierwszej ewaluacji jakości działalności naukowej.
Ze względu na stan epidemii oraz działania Resortu mające na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się wirusa SARS-CoV-2, a także konieczność dostosowania się uczelni do pracy w warunkach kryzysowych, ustawodawca dokonał zmiany terminu rozpoczęcia pierwszej ewaluacji jakości działalności naukowej z dnia 1 stycznia 2021 r. na dzień 1 stycznia 2022 r. Tym samym, zmianie uległ termin do którego najpóźniej uczelnie powinny przeprowadzić oceny okresowe nauczycieli akademickich.
Ministerstwo, po konsultacji z przedstawicielami związków zawodowych, rekomenduje zwrócenie uwagi na następujące kwestie związane z procesem dokonywania oceny okresowej nauczycieli akademickich:
Termin przeprowadzenia oceny nauczyciela akademickiego
Harmonogram przeprowadzania oceny okresowej powinien przewidywać możliwość odwołania się nauczyciela akademickiego od jej wyniku.
Okres podlegający ocenie
Uczelnie, ze względu na przyznaną autonomię, samodzielnie określają okres zatrudnienia nauczyciela akademickiego, który będzie podlegał ocenie - stosownie do akt osobowych pracownika, w których zawarta jest m.in. ostatnia ocena okresowa, oraz do aktualnej sytuacji organizacyjnej uczelni.
Kryteria oceny nauczyciela akademickiego
Zgodnie z art. 128 PSWN kryteria oceny okresowej dla poszczególnych grup pracowników i rodzajów stanowisk oraz tryb i podmiot dokonujący oceny okresowej określa rektor po zasięgnięciu opinii senatu, związków zawodowych, samorządu studenckiego oraz samorządu doktorantów. Niemniej jednak powinny być one jednakowe dla danego stanowiska w całej uczelni. Kryteria przedstawia się nauczycielowi akademickiemu przed rozpoczęciem okresu podlegającego ocenie. Kryteria oceny okresowej muszą się odnosić do obowiązków wynikających z PSWN, a obowiązki te mogą zostać uszczegółowione, ale nie rozszerzone. Ocena indywidualna pracownika nie może być pochodną oceny dyscypliny w ewaluacji jakości działalności naukowej – kryteria oceny pracownika nie mogą być przełożeniem kryteriów ewaluacji dyscyplin.
Zasady dokonywania oceny nauczyciela akademickiego
Zasady oceny określa rektor i uwzględnia się w niej także ocenę nauczyciela akademickiego, dotyczącą wypełniania przez niego obowiązków związanych z kształceniem, dokonywaną przez studentów co najmniej raz w roku.
Wpływ stanu epidemii
Ze względu na wystąpienie na terenie kraju stanu epidemii, wprowadzenie bezprecedensowych, nowych zasad działalności i ograniczeń, pojawiła się konieczność szybkiego dostosowania się uczelni (a przede wszystkim nauczycieli akademickich) do prowadzenia zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Podczas dokonywania ocen okresowych należy zwrócić szczególną uwagę na:
- docenienie nakładu pracy i wysiłku podjętego przez nauczycieli akademickich w utrzymaniu ciągłości kształcenia i prowadzenia działalności naukowej w uczelniach,
- brak czasu i możliwości odbycia przez nauczycieli akademickich odpowiednich szkoleń umożliwiających wykonywanie obowiązków służbowych realizowanych zdalnie, czy uzyskania dostępu do odpowiedniego sprzętu,
- niezawiniony, negatywny wpływ na rozwój zawodowy i naukowy nauczycieli akademickich, jak również realizację ich obowiązku ciągłego podnoszenia kompetencji zawodowych, utrudnień w dostępie i korzystaniu z infrastruktury badawczej uczelni, jak i ograniczenie możliwości prowadzenia badań terenowych, czy opóźnienia w redakcji czasopism i prac wydawniczych.
Biorąc pod uwagę powyższe, Ministerstwo Edukacji i Nauki zwraca się do rektorów, jako pracodawców, o rozważenie wskazanych uwag i propozycji podczas dokonywania ocen okresowych. Ministerstwo zachęca w ramach procesu realizacji ocen do współpracy z działającymi w uczelni związkami zawodowymi. Zwracamy również uwagę, że szczególnie ostrożnie powinna być dokonywana ocena okresowa nauczyciela akademickiego, gdyby miała zakończyć się wynikiem negatywnym.
Należy w tym miejscu nadmienić, że z art. 18 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 poz. 1320 ze zm.) wynika, iż prawo pracy wyznacza pewne standardy minimalnych uprawnień i maksymalnych obowiązków pracowniczych. Odstępstwa od tych standardów w umowach o pracę z nauczycielem akademickim (oraz w innych aktach wewnętrznych pracodawcy mających wpływ na kształtowanie stosunku pracy) są dopuszczalne, ale tylko z korzyścią dla pracowników.