Uchwały i zarządzenia organów gminy dotyczące zobowiązań finansowych muszą wskazywać źródła, z których zobowiązania te zostaną pokryte. Uchwały muszą zapadać bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady. Trzeba pamiętać o tym, że zobowiązania finansowe mogą być przeznaczane na konkretne cele ustawowe, takie jak pokrycie przejściowego deficytu budżetu samorządu, jego finansowanie, spłata wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych czy też wyprzedzające finansowanie działań opłacanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej. W praktyce za niewystarczające uznaje się zawarcie w takich uchwałach informacji, że zobowiązania muszą być pokryte z „budżetu gminy”.
Polecamy produkt: Gazeta Samorządu i Administracji
Kwestie związane z zobowiązaniami gminy wiążą się w bardzo istotny sposób z odpowiedzialnością wójta, burmistrza lub prezydenta miasta za gospodarkę finansową. Organ wykonawczy gminy ma możliwość:
● zaciągania zobowiązań mających pokrycie w ustalonych w uchwale budżetowej kwotach wydatków, w ramach upoważnień rady gminy,
● emitowania papierów wartościowych, w ramach upoważnień rady gminy,
● dokonywania wydatków budżetowych,
● zgłaszania propozycji zmian w budżecie gminy,
● dysponowania rezerwami budżetu gminy,
● blokowania środków budżetowych.
Wielokrotnie wypowiadało się w tym temacie także orzecznictwo. WSA w Lublinie w wyroku z 11 września 2009 r. (sygn. akt I SA/Lu 512/09) na przykład przesądził o tym, że rada gminy nie ma prawa zgłaszania propozycji zmian w budżecie gminy. Wyłączną inicjatywę ma bowiem w tym zakresie organ wykonawczy gminy. Sama inicjatywa organu wykonawczego dotyczy konkretnych kwestii budżetowych. Organ wykonawczy wyznacza więc organowi stanowiąco-kontrolnemu (czyli radzie) ramy, w których może on nadać uchwale dotyczącej zmiany uchwały budżetowej określony kształt. Inicjatywa organu wykonawczego gminy musi więc w analizowanym kontekście dotyczyć ściśle określonej materii (wyrok NSA z 20 stycznia 2010 r., sygn. akt II GSK 276/09). Sam organ wykonawczy nie może jednak dokonywać przesunięć wydatków między działami budżetu gminy. Jest to bowiem w swej istocie zmianą budżetu gminy i uprawnienia do dokonywania tej czynności (podobnie jak do uchwalania budżetu) będą należeć do wyłącznej kompetencji rady gminy. Ustawodawca jednoznacznie wykluczył możliwość dokonywania przesunięć przez organ wykonawczy między działami budżetu. Jednak po uzyskaniu upoważnienia od rady gminy organ wykonawczy będzie mógł dokonywać przesunięć wydatków między rozdziałami i paragrafami budżetu (wyrok WSA w Poznaniu z 30 stycznia 2014 r., sygn. akt I SA/Po 1107/13).
Należy zwrócić uwagę na jeszcze jeden wymiar gospodarki budżetowej w gminie, akcentowany przez ustawę z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Otóż, zgodnie z jej art. 61, gospodarka finansowa gminy jest jawna, a wójt, burmistrz lub prezydent miasta ma obowiązek ogłoszenia uchwały budżetowej i sprawozdania z jej wykonania w trybie przewidzianym dla aktów prawa miejscowego. Organ wykonawczy gminy musi informować mieszkańców o założeniach projektu budżetu, kierunkach polityki społecznej i gospodarczej oraz o wykorzystywaniu środków budżetowych. Informacje na temat gospodarki budżetowej stanowić będą informację publiczną.
MACIEJ J. NOWAK
radca prawny, ekspert w zakresie prawa administracyjnego
PODSTAWA PRAWNA
● art. 58, art. 60, art. 61 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 446)
Polecamy serwis: Finanse