Użytkowanie wieczyste a VAT w 2014 r.
Oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste, z którym stosownie do ustawy o gospodarce nieruchomościami, związane są pierwsza opłata i opłaty roczne wnoszone przez użytkownika wieczystego na rzecz właściciela nieruchomości, jest na gruncie VAT traktowane jak dostawa towarów (art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy o VAT oraz uchwała NSA z 8 stycznia 2007 r., sygn. akt I FPS 1/06). W przypadku oddania gruntu w użytkowanie wieczyste dokonywanego z równoczesną dostawą budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli, grunt nie dzierży stawki VAT właściwej dla budynku/budowli znajdujących się na nim (art. 29a ust. 9 ustawy o VAT). Oznacza to, że użytkowanie wieczyste może podlegać opodatkowaniu VAT, mimo że zwolnione z VAT będą zabudowania.
Polecamy serwis: Podatki i opłaty
Zbycie prawa użytkowania wieczystego a VAT
Od czynności tej należy odróżnić zbycie użytkowania wieczystego przez dotychczasowego użytkownika wieczystego na rzecz innego podmiotu (nowego użytkownika). Tu bowiem obowiązują odmienne zasady opodatkowania VAT. W przypadku zbycia prawa użytkowania wieczystego gruntu wraz z zabudowaniami, zastosowanie znajduje ogólna zasada wyrażona w art. 29a ust. 8 ustawy o VAT, który stanowi, że w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu. Oznacza to, że w przypadku sprzedaży użytkowania wieczystego wraz z budynkiem, podobnie jak w przypadku sprzedaży zabudowanej działki, podstawa opodatkowania obejmuje zarówno grunt, jak i budynek. Jest to odwrotna zasada do tej obowiązującej w prawie cywilnym, gdzie budynek dzierży zawsze los prawny gruntu (zasada superficies solo cedit). Ma to również przełożenie na stawki VAT, bowiem grunt ma mieć, co do zasady, stawkę VAT analogiczną do budynku. Jeżeli sprzedaż budynku jest więc zwolniona z VAT, zwolnione będzie również zbycie gruntu/użytkowania wieczystego gruntu, na którym ten budynek się znajduje.
W związku z powyższym, w nowym rozporządzeniu MF z 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (Dz. U. z 2013 r. poz. 1722) zrezygnowano ze szczególnego unormowania w przedmiocie zwolnienia z VAT zbycia użytkowania wieczystego na zabudowanym gruncie, jeżeli zabudowania zbywane wraz z użytkowaniem wieczystym są zwolnione z VAT, gdyż to wynika ze wspomnianego art. 29a ust. 8 ustawy o VAT. Jednocześnie, skoro użytkowanie wieczyste gruntu, podobnie jak sam grunt, jest traktowane jak towar, nie było potrzeby utrzymywania zwolnienia dla oddania niezabudowanego gruntu w użytkowanie wieczyste lub zbycia tego prawa przeznaczonych na cele rolnicze, gdyż zwolnienie to wynika wprost z art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT. Zmiana rozwieje natomiast wątpliwości dotyczące stawki VAT od zbycia gruntu użytkowanego wieczyście zabudowanego budynkami gospodarczymi, lecz przeznaczonego na cele rolnicze, gdyż w takiej sytuacji grunt będzie dzierżył stawkę VAT właściwą dla budynków.
Jednocześnie, z uwagi na fakt, że z dniem 1 stycznia 2014 r. uchylony został art. 19 ust. 16b ustawy o VAT regulujący w sposób szczególny moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu oddania gruntu w użytkowanie wieczyste, kilku uwag wymagają zasady powstawania obowiązku podatkowego z tytułu zbycia oraz oddania gruntu w użytkowanie wieczyste w obecnym stanie prawnym.
Od 1 stycznia 2014 r. w przypadku zbycia prawa użytkowania wieczystego, obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych, a więc w dacie dostawy towaru (wydania nieruchomości) lub otrzymania przedpłaty (art. 19a ust. 1 oraz ust. 8 ustawy o VAT). Więcej wątpliwości wiąże się z rozliczeniem VAT z tytułu oddania (np. przez gminę) gruntu w użytkowanie wieczyste, w którym wyróżnia się opłaty: początkową oraz roczne. Na mocy przepisów przejściowych, obowiązek podatkowy od wszystkich ww. opłat za wieczyste użytkowanie ustanowione przed 1 stycznia 2014 r. powstawać będzie na zasadach dotychczasowych, tj. z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności poszczególnych opłat pobieranych z tego tytułu. W odniesieniu natomiast do gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste po 31 grudnia 2013 r., zgodnie ze stanowiskiem MF (interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 8 sierpnia 2013 r., sygn. ILPP1/443-390/13-2/AW) obowiązek podatkowy powstawał będzie wraz z upływem terminów płatności (art. 19a ust. 4 ustawy o VAT) lub wraz z wcześniejszym otrzymaniem płatności (art. 19a ust. 8 ustawy o VAT).
Zobacz również: VAT 2014: Faktury ze zwolnieniem w 2014 r.