Z dniem 1 lipca 2013 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 152, poz. 897 ze zm.), które obowiązek odbioru odpadów powierzyły gminom. Obecnie, gminy nie doliczają VAT do usług związanych z wywozem odpadów, ponieważ działania te stanowią realizację zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym (art. 7 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 594 ze zm. w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy o odpadach). Praktyka pokazuje jednak, że niektóre gminy wprowadzają opłaty za dodatkowe usługi związane z wywozem odpadów na podstawie art. 6r ust. 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 1399, dalej: „ustawa o odpadach”) i próbują opodatkować swoje świadczenia VAT. Jest to zrozumiałe jeżeli dotyczy rzeczywiście dodatkowych, obiektywnie odrębnych czynności takich jak zapewnienie pojemnika na śmieci, wymianę pojemników czy ich czyszczenie. Wątpliwości pojawiają się natomiast, gdy gminy na tej właśnie podstawie próbują opodatkować VAT sam wywóz odpadów w ilości przekraczającej określone uchwałą normy, czym poprawiają sobie współczynnik sprzedaży opodatkowanej VAT. Takie działanie wydaje się jednak nieuzasadnione.
Polecamy serwis: Podatki i opłaty
Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi należność o charakterze publicznoprawnym, w związku z czym nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu VAT po stronie gminy (art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. nr 54 poz. 535 ze zm., dalej: „ustawa o VAT”). W praktyce oznacza to, że właściciel nieruchomości w miejsce faktur od spółki odpowiedzialnej za wywóz odpadów z 8% VAT otrzymuje noty obciążeniowe od urzędu miasta/gminy. Opłata za wywóz odpadów nie ma charakteru cywilistycznego, tylko charakter quasi podatkowy, stąd też brak możliwości naliczania od tej opłaty VAT. W efekcie, uniemożliwia to także naliczanie VAT od opłat za dodatkowe usługi świadczone przez gminę w związku z wywozem odpadów (podobne stanowisko zajął WSA w Łodzi w nieprawomocnym wyroku z 12 marca 2014 r., sygn. akt I SA/Łd 15/14).
Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz
Przedmiotem kontrowersji pojawiających się wokół znowelizowanej ustawy o odpadach, są uchwały organów samorządowych o świadczeniu usług dodatkowych w zakresie odbierania odpadów komunalnych. Zgodnie ze stanowiskiem potwierdzonym przez wyroki sądów administracyjnych (m.in. przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu, sygn. akt II SA/OP 202/13, wyrok nieprawomocny), ustawa o odpadach nie upoważnia rady gminy do limitowania ilości odpadów komunalnych odbieranych od właściciela nieruchomości i np. opodatkowania VAT odpadów wywożonych ponad limit (tzw. odpady ponadnormatywne). Otrzymanie faktury od gminy, która dolicza VAT w istocie do opłaty śmieciowej rodzi ryzyko zakwestionowania prawa do odliczenia VAT naliczonego przez nabywcę (art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. nr 54 poz. 535 ze zm., dalej: „ustawa o VAT”). Zgodnie z tym przepisem, nie stanowi podstawy do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego faktura dokumentująca czynność niepodlegającą opodatkowaniu albo z tego podatku zwolnioną.
Reasumując, opłata za wywóz odpadów nie ma charakteru cywilistycznego, tylko charakter quasi podatkowy, stąd też brak możliwości doliczania do tej opłaty VAT. Wydaje się, że nie ma podstaw prawnych do dzielenia jednego świadczenia na część nieopodatkowaną (wywóz odpadów w ramach limitu określonego uchwałą rady gminy) i opodatkowaną VAT (wywóz odpadów ponad ww. limit).
Zobacz również: Zaokrąglanie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi