Uprawnienie do bezpłatnych przejazdów środkami komunikacji miejskiej, przyznane na podstawie uchwały rady gminy, korzysta ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 85 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof). Na podstawie tego przepisu wolna od podatku jest wartość świadczeń z tytułu realizacji uprawnień do ulgowych lub bezpłatnych przejazdów środkami komunikacji miejskiej, przysługujących na podstawie odrębnych przepisów. A takimi „odrębnymi przepisami” są w tym przypadku właśnie m.in. uchwały rady gminy.
Do kompetencji organów samorządu terytorialnego należy m.in. zawiadywanie komunikacją miejską. Z tego względu przepisy dotyczące uprawnień do ulgowych lub bezpłatnych przejazdów wprowadzane są przepisami stosownych aktów prawa miejscowego.
Gminie (na podstawie upoważnień ustawowych) przysługuje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy. Organy gminy mogą wydawać takie akty w zakresie m.in. zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (art. 40 ust. 1 i ust. 2 pkt 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym). Akty prawa miejscowego ustanawiane są przez radę gminy w formie uchwały – są wówczas źródłem powszechnie obowiązującego prawa na obszarze działania organów, które je ustanowiły (art. 87 pkt 2 Konstytucji RP).
Bilety „wolnej jazdy”, wydawane przez zarządy komunikacji, uprawniają do bezpłatnych przejazdów na wszystkich liniach. Usługi przewozowe są wykonywane przez przewoźników, którzy zawarli umowy z zarządem komunikacji. Zasady odpłatności za przejazdy środkami komunikacji zbiorowej organizowanej przez daną gminę są z reguły określane w załącznikach do uchwał rady gminy.
Rada gminy może wprowadzić uchwałą przepis, zgodnie z którym pracownicy jednostki nieposiadający uprawnień do biletów „wolnej jazdy” na podstawie innych przepisów mogą otrzymać takie bilety po wykupieniu ich przez pracodawcę.
Ponadto, w przypadku niektórych grup społecznych i zawodowych, uprawnienia do ulgowych (bezpłatnych) przejazdów mają charakter ustawowy (dotyczy to np. nauczycieli czy kombatantów).
Z ORZECZNICTWA
1. Materia będąca przedmiotem regulacji prawnej w drodze uchwały rady gminy nie może być regulowana w odrębnych przepisach prawa powszechnie obowiązujących.
2. Rada gminy obowiązana jest przestrzegać zakresu upoważnienia udzielonego jej przez ustawę w zakresie tworzenia aktów prawa miejscowego, a w tych działaniach nie może wkraczać w materię uregulowaną ustawą.
3. Uchwała rady gminy, będąca aktem prawa miejscowego, jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa na obszarze danej gminy – musi zatem respektować unormowania zawarte w aktach prawnych wyższego rzędu.
4 Uznać należy za dopuszczalne przytoczenie w uchwale rady gminy określonych regulacji ustawowych – o ile jest to konieczne dla uczynienia aktu prawa miejscowego czytelnym i zrozumiałym.
Wyrok WSA we Wrocławiu z 7 grudnia 2009 r., sygn. akt II SA/Wr 401/09
Dodatkowo należy uznać, że „odrębne przepisy”, na mocy których wprowadzone zostaje prawo do ulgowego albo bezpłatnego przejazdu, to także postanowienia układów zbiorowych pracy. Przepisy updof nie uzależniają zwolnienia od tego, aby prawo do bezpłatnych przejazdów przysługiwało na podstawie przepisów rangi ustawowej. Nie wprowadzono również wymogu, aby były to przepisy o charakterze powszechnie obowiązującym. Wynika z tego, że w sytuacji gdy prawo do bezpłatnych lub ulgowych przejazdów przysługuje określonym osobom na podstawie układu zbiorowego pracy (nawet jeśli jest to układ tylko zakładowy), to jest to prawo wynikające z odrębnych przepisów i zwolnienie podatkowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 85 updof, znajduje wówczas zastosowanie.
Podstawy prawne
● Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 114, poz. 946)
● Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 168, poz. 1006)
● Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 21, poz. 113)