W 1997 r. małżeństwo K. nabyło na licytacji zabudowaną nieruchomość w mieście J. Zamierzali wyremontować budynek i urządzić w nim pensjonat. Po roku przygotowań złożyli w urzędzie miasta wniosek o pozwolenie na remont i modernizację budynku.
Gmina wstrzymuje się z decyzją
Choć odpowiednie dokumenty zostały złożone, burmistrz J. nie wydał zezwolenia. Stan „zawieszenia” sprawy trwał przez około 2 lata. Na początku 2000 r. miasto skierowało sprawę do powiatowego inspektora budowlanego, z wnioskiem o nakaz rozbiórki budynku państwa K. Inspektor odrzucił jednak wniosek miasta, a jego decyzję potwierdził wojewoda.
Blisko półtora roku później, w październiku 2001 r., państwo K. wnieśli do wojewody zażalenie na bezczynność organu administracji - burmistrza miasta J. Dwa miesiące później burmistrz wreszcie wydał decyzję - odmowną.
Powodem wydania takiej decyzji był fakt, iż małżeństwo K. ustaliło plany przebudowy nieruchomości w sposób niezgodny z warunkami zabudowy. Zgodnie z nimi, budynek miał być niższy o jedno piętro, a w dokumentacji przedłożonej przez K. tego nie przewidziano.
Państwo K. odwołali się od tej decyzji do wojewody, który ostatecznie ją uchylił. Wkrótce złożyli ponowną skargę na bezczynność organu gminy. Tym razem sprawa zakończyła się umorzeniem - burmistrz miasta J. wreszcie wydał, w styczniu 2003 r. (a więc blisko 5 lat po złożeniu wniosku), pozwolenie na remont budynku.
Sprawa w sądzie
Małżeństwo K. przez ten czas praktycznie nie mogło rozpocząć planowanej działalności. Nabyta posesja przysporzyła im sporo strat. Postanowili więc dochodzić zadośćuczynienia na drodze sądowej.
Pozew przeciwko miastu J. opiewał na łączną kwotę ponad 355 tys. - tyle dochodów utracili państwo K. z powodu opieszałości urzędników. I taką też kwotę zasądził im sąd I instancji. Sąd apelacyjny wyrok podtrzymał.
Tyle, że sprawa nie okazała się taka prosta. Skargę kasacyjną pełnomocnicy miasta J. uzasadniali nieuwzględnieniem przez sądy ważnego faktu - powodowie nie uzupełnili w odpowiednim czasie dokumentacji budowlanej. Z tego też powodu Urząd Miasta J. nie mógł procedować nad wnioskiem, a burmistrz - wydać stosownej decyzji. Ponadto - jak wynikało z argumentacji miasta - gdyby nawet pozwolenie wydano w przepisowym terminie - małżeństwo K. nie mogłoby rozpocząć remontu z braku pieniędzy. W toku procesu okazało się, że jeszcze w 2001 r. przeciwko państwu K. toczyło się postępowanie egzekucyjne, a ich firma stanęła na krawędzi bankructwa.
Wyrok korzystny dla miasta
Argumentację tą uwzględnił Sąd Najwyższy, który wyrokiem z 23 listopada 2007 r. (sygn. akt IV CSK 281/07) uchylił zaskarżony wyrok i skierował sprawę do ponownego rozpoznania.
Uzasadniając orzeczenie, SN wskazał, że przyczyny przewlekłości postępowania powinny być precyzyjnie ustalone. Ani sąd I, ani II instancji nie zbadały jednak tej kwestii szczegółowo. Nie uwzględniono przede wszystkim tego, że powodowie złożyli niekompletną dokumentację, a i później nie dokonali uzupełnień. Wątpliwości Sądu Najwyższego wzbudził też sposób ustalenia wysokości odszkodowania. Przede wszystkim powodowie nie udowodnili, że remont byłby ukończony już w 1999 r. (co w świetle argumentów pozwanego miasta było mało prawdopodobne).
Wyrok ten z jednej strony ułatwia pracę urzędom samorządowym. Chociaż zgodnie z art. 35 par. 3 Kodeksu postępowania administracyjnego, załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania, to zarazem par. 5 tego przepisu ustala zasadę, że do tych terminów nie wlicza się m.in. okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu. Jednak par. 5 art. 35 k.p.a. musi być zastosowany z dużą ostrożnością. Urząd gminy lub miasta powinien pamiętać o konieczności należytego udowodnienia, że opóźnienia nie nastąpiły z jego winy, lecz z powodu bezczynności lub opieszałości wnioskodawcy.
Artykuł 35 ust. 5 Kodeksu postępowania administracyjnego ustala zasadę, że do wiążących urząd terminów załatwienia sprawy nie wlicza się m.in. okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu. Niemniej przepis ten trzeba stosować ostrożnie. Urząd powinien pamiętać o konieczności należytego udowodnienia, że opóźnienia nie nastąpiły z jego winy, lecz z powodu bezczynności lub opieszałości wnioskodawcy.
Monika Kozakiewicz