WIOLETTA PAPROCKA
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
Dostęp do informacji publicznej jest, co do zasady bezpłatny. Wyjątek od tej zasady przewidziany jest w art. 15 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym, jeżeli w wyniku udostępnienia informacji publicznej na wniosek (tj. zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy) podmiot obowiązany do udostępnienia ma ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, podmiot ten może pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom (w myśl bowiem art. 14 ust. 1 ustawy o udostępnianiu informacji publicznej na wniosek następuje w sposób i w formie zgodnej z wnioskiem, o ile tylko środki techniczne, jakimi dysponuje podmiot obowiązany do udostępnienia informacji, to umożliwiają).
W związku z powyższym należy stwierdzić, że pobieranie opłat za udzielenie informacji publicznej jest w świetle przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej dopuszczalne. Opłaty mogą być jednakże pobierane tylko w przypadku udzielania informacji na wniosek, gdy podmiot obowiązany do udostępnienia ma ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku (np. koszty przetworzenia informacji na nośniku CD).
Wskazać należy, że brak jest przepisów, które nakazywałyby organom jednostek samorządu terytorialnego (oraz podległym im urzędom) tworzenie cenników opłat za udostępnianie informacji publicznej. Wynika to z faktu, że nakładanie opłat jest wyjątkiem od zasady bezpłatnego dostępu do informacji publicznej. Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy podmiot obowiązany do udostępnienia informacji, w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, powiadamia wnioskodawcę o wysokości opłaty. Zatem informacja o opłacie przekazywana jest wnioskodawcy indywidualnie.
Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.) nie zawiera przepisu, który wprost uprawniałby radę gminy do stanowienia zasad i korzystania ze szczególnego rodzaju informacji publicznej. Art. 11b ustawy o samorządzie gminnym mówi o zasadzie jawności działania organów gminy, która obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy. Zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich określa statut gminy (uchwalany przez radę gminy stosownie do art. 18 ust. 2 pkt 1 ustawy o samorządzie gminnym).
Udostępnianie informacji publicznej przez gminę odbywa się w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Organem obowiązanym do udzielania informacji publicznej jest wójt (burmistrz, prezydent miasta), który zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym wykonuje swe zadania przy pomocy urzędu gminy. Jest on równocześnie kierownikiem urzędu gminy (art. 33 ust. 3 ustawy). W związku z powyższym w opinii Departamentu Prawnego MSWiA w zakresie kompetencji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) jako kierownika urzędu gminy mieści się także wydawanie zarządzeń określających organizację pracy urzędu w zakresie m.in. szczegółowej procedury udostępniania informacji publicznej. Możliwe zatem wydaje się ustalenie stawek opłat za udostępnienie informacji publicznej właśnie w takim zarządzeniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta), przy czym opłata za udostępnienie informacji winna być ustalona i przekazana wnioskodawcy indywidualnie.
A.O.
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 10, 14, 15 ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. nr 112, poz. 1198 ze zm.).
• Art. 11b, 18, 33 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).