Nabór na stanowiska kierownicze w urzędach stanu cywilnego podlega bardziej rygorystycznym zasadom. Obowiązująca od 29 października 2008 r. nowelizacja prawa o aktach stanu cywilnego m.in. stawia wyższe wymagania co do wykształcenia, zniosła także konieczność podejmowania przez radnych uchwał w sprawie powoływania kierowników USC. Do zasad tych będą musiały dostosować się także te osoby, które przyjęto na takie stanowiska przed wejściem w życie nowych regulacji, a które nie spełniają obecnych warunków.
Wykształcenie prawnicze
O stanowisko kierownika USC lub jego zastępcy może się teraz ubiegać tylko osoba, która ukończyła wyższe studia prawnicze lub administracyjne i posiada tytuł magistra, lub osoba, która ukończyła podyplomowe studia administracyjne. Wymagany jest również co najmniej pięcioletni staż pracy na stanowiskach urzędniczych.
Obowiązkowe konkursy
Przy zatrudnianiu nowych kierowników nie ma już obowiązku podjęcia przez radę gminy uchwały o powołaniu kierownika USC. Wymóg ten został zlikwidowany. Kierownicy będą powoływani w otwartych procedurach naboru. W zakresie nieuregulowanym w prawie o aktach stanu cywilnego do ich naboru będzie trzeba stosować przepisy ustawy z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1593 z późn. zm.). Nowelizacja zalegalizowała wszelkie czynności dokonywane dotychczas przez kierowników powołanych bez wymaganych prawem otwartych konkursów, co ma np. znaczenie dla uznania za ważne aktów zawarcia przed tymi kierownikami związków małżeńskich.
Nowela wprowadza ponadto zasadę, że w niektórych przypadkach funkcję kierownika USC musi pełnić obok wójta inny kierownik USC. Wójtowie mają bezwzględnie przyjmować inne osoby na stanowisko dodatkowego kierownika USC w gminach powyżej 50 tys. mieszkańców, a w gminach poniżej 50 tys. mieszkańców będą mogli powierzyć tę funkcję komuś innemu. Jednocześnie wprowadzony został obowiązek zatrudnienia innej osoby na stanowisku zastępcy kierownika USC.
Czas na dostosowanie
Nowe reguły naboru odnoszą się także do już zatrudnionych urzędników. Wszyscy obecni kierownicy, którzy ukończyli tylko szkoły średnie lub wyższe, ale nie prawnicze czy administracyjne, muszą zadbać o uzyskanie wymaganego teraz wykształcenia. Mają sześć lat na przedstawienie odpowiedniego dyplomu. Dotychczasowi kierownicy USC i ich zastępcy, którzy nie uzupełnią wykształcenia, stracą swe stanowiska. Zmiany dotyczące wójtów oznaczają natomiast dla wielu gmin konieczność szybkiego powołania nowych kierowników USC i ich zastępców. W związku ze wspomnianym obowiązkiem zatrudnienia zastępców kierownika USC 125 urzędów zostanie zobligowanych do stworzenia nowych miejsc pracy. Obowiązek zatrudnienia dodatkowego kierownika USC dotyczy pięciu urzędów stanu cywilnego w Polsce.
Nowela nie wskazuje jednak, w jakim terminie wójt ma zatrudnić dodatkowego kierownika USC lub jego zastępców. Należy przypuszczać, że zatrudnienie tych osób powinno odbyć się bez zbędnej zwłoki, czyli w możliwe najszybszym terminie.
KRYTERIA NABORU NA STANOWISKA KIEROWNICZE
Na stanowisku kierownika urzędu stanu cywilnego oraz jego zastępcy może być zatrudniona osoba, która:
• ma obywatelstwo polskie, pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych;
• nie była prawomocnie skazana za przestępstwo umyślne;
• cieszy się nieposzlakowaną opinią;
• posiada stan zdrowia pozwalający na zatrudnienie na określonym stanowisku;
• ukończyła: studia prawnicze lub administracyjne i uzyskała tytuł magistra lub podyplomowe studia administracyjne;
• posiada łącznie co najmniej pięcioletni staż pracy:
a) na stanowiskach urzędniczych w urzędach lub biurach jednostek samorządu terytorialnego lub
b) w Służbie Cywilnej, lub
c) w urzędach państwowych, z wyjątkiem stanowisk pomocniczych i obsługi, lub
d) w służbie zagranicznej, z wyjątkiem stanowisk pomocniczych i obsługi.
EWA GRĄCZEWSKA-IVANOVA
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 6, 6 a-c ustawy z 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. z 2004 r. nr 161, poz. 1688 z późn. zm.).
• Art. 3 i 4 ustawy z 19 września 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo o aktach stanu cywilnego oraz ustawy o opłacie skarbowej (Dz.U. nr 182, poz. 1121).