Obowiązek składania oświadczeń majątkowych przez najważniejsze osoby w jednostkach samorządu terytorialnego (JST) istnieje od wielu lat, jednak nadal część z nich zawiera nieprawidłowości, które mogą spowodować bolesne sankcje. Począwszy od utraty wynagrodzenia za okres opóźnienia w jego złożeniu, aż do utraty mandatu i ukarania karą pozbawienia wolności od jednego miesiąca do trzech lat. Co ważne jednak, kara za przestępstwo podania nieprawdy lub zatajenia prawdy w oświadczeniu majątkowym grozi jedynie w przypadku jego popełnienia w warunkach winy umyślnej.
Najczęstszym przypadkiem nieprawidłowości dotyczących złożenia oświadczenia jest przekroczenie terminu. Do 2007 roku niezłożenie oświadczenia majątkowego w wymaganym terminie powodowało wygaśnięcie mandatu. 13 marca 2007 r. Trybunał Konstytucyjny (sygn. akt K 8/07) uznał jednak, że tak surowa sankcja była niekonieczna, aby osiągnąć zamierzony cel ustawodawcy – przejrzystość sytuacji majątkowej mandatariuszy, ich dyscyplinowanie w tym zakresie. Samorządowcom pozbawionym mandatu na podstawie niekonstytucyjnych przepisów przysługiwała możliwość wznowienia postępowania w sprawach już rozstrzygniętych w celu przywrócenia stanu konstytucyjności.
Zobacz również: Naruszenie przez pracownika samorządowego zakazu podejmowania dodatkowych zajęć
Obecnie konsekwencją niezłożenia oświadczenia majątkowego w wymaganym terminie jest utrata diety do czasu złożenia oświadczenia w przypadku radnych, a w przypadku pracowników samorządowych – utrata ich wynagrodzenia za okres od dnia, w którym powinno być złożone oświadczenie do dnia złożenia oświadczenia.
W przypadku sekretarza gminy i powiatu oraz skarbnika gminy, powiatu, województwa, a także członka zarządu powiatu lub województwa, zastępcę wójta, kierownika jednostki organizacyjnej, osób wydających decyzje administracyjne w imieniu wójta (starosty, marszałka województwa) właściwy organ odwołuje ich albo rozwiązuje z nimi umowę o pracę najpóźniej po upływie 30 dni od dnia, w którym upłynął termin złożenia oświadczenia.
Często też się zdarza, że oświadczenia są niepełne lub błędne. W obowiązującym stanie prawnym brakuje przepisu, na podstawie którego można dokonać korekty złożonego oświadczenia. Przyjmuje się jednak, że dopuszczalne jest złożenie korekty oświadczenia w przypadku wcześniejszego dokonania korekty zeznania o wysokości dochodu w roku podatkowym (czyli zeznania PIT).
Problemem jest także ujawnienie wynagrodzenia współmałżonka. Nie ulega wątpliwości, że jeżeli dochody osiągnięte przez małżonka wpływają na stan majątkowy osoby składającej oświadczenie majątkowe w znacznym stopniu, wtedy konieczne jest ich wykazanie w odpowiedniej rubryce formularza. Na przykład, jeżeli wynagrodzenie małżonka zasili wspólne oszczędności, wtedy kwota ta powinna być wykazana w rubryce dotyczącej zgromadzonych środków pieniężnych. Takie stanowisko reprezentuje też Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, które wskazuje, że oświadczenie majątkowe powinno zawierać informację m.in. o zasobach pieniężnych oraz mieniu ruchomym o wartości powyżej 10 tys. zł, wchodzących w skład majątku wspólnego małżonków. Zatem względy funkcjonalne oraz praktyczne przemawiają za obligatoryjnym uwzględnianiem w oświadczeniu wysokości wynagrodzenia małżonka.
Należy też pamiętać, że oświadczenia majątkowe muszą zawierać informację o wszystkich środkach pieniężnych zgromadzonych na kontach bankowych małżonków, jak również o innym mieniu ruchomym, jeśli jego wartość przekracza 10 tys. zł oraz stanowi majątek odrębny składającego oświadczenie bądź majątek wspólny małżonków. Obowiązek taki istnieje nawet w sytuacji, gdy źródłem np. zgromadzonych oszczędności są jedynie dochody małżonka osoby składającej oświadczenie.
LONGIN MAŻEWSKI
Autor jest audytorem wewnętrznym, ekspertem w zakresie finansów publicznych
Polecamy serwis: Pracownicy