Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.
Decyzją z dnia 19 grudnia 2018r. Dyrektor Zarządu Zlewni Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie w Kielcach [dalej także: Organ] określił Miastu i Gminie Pińczów opłatę stałą za odprowadzanie wód opadowych i roztopowych do wód zastrzegając, że opłatę należy uiścić w czterech ratach płatnych w wskazanych terminach na określony rachunek.
Uzasadniając powyższe, Organ powołał się na art. 273 ust.6, art. 271 ust. 4 ustawy z dnia 20 lipca 2017r. - Prawo wodne[1], § 6 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2017 r. w sprawie jednostkowych stawek opłat za usługi wodne[2], a także na art. 104 kodeksu postępowania administracyjnego [3].
Ponadto organ odwołał się do decyzji własnej z dnia 04 czerwca 2018r., którą udzielono Gminie Pińczów pozwolenia wodnoprawnego na usługę wodną polegającą na odprowadzaniu wód opadowych i roztopowych do odprowadzalnika wody z zalewu - starorzecza Nidy oraz obejmującego wykonanie urządzenia wodnego tj. wylotu wód odpadowych i roztopowych.
Reklamację od powyższej informacji wniosła Gmina Pińczów podnosząc, że infrastruktura kanalizacyjna odprowadzająca nie została jeszcze wybudowana, w związku z czym nie można ustalić opłaty stałej za usługi wodne.
Organ nie podzielił argumentacji podniesionej w reklamacji i wydając decyzję w sprawie zaznaczył, iż opłata stała za usługi wodne jest ściśle powiązana z wydanym pozwoleniem wodnoprawnym albo pozwoleniem zintegrowanym. Oznacza to, że podmiot legitymujący się ważnym pozwoleniem wodnoprawnym albo pozwoleniem zintegrowanym zobowiązany jest do ponoszenia opłaty stałej za usługi wodne z niego wynikające.
Organ wskazał, iż opłata stała stanowi formę rekompensaty za gotowość środowiska do przyjęcia wód opadowych lub roztopowych. Okoliczność, że adresat pozwolenia wodnoprawnego zaniechał realizacji praw wynikających z pozwolenia bądź do ich realizacji jeszcze nie przystąpił, jest zdaniem Organu nieistotna dla obowiązku poniesienia przedmiotowej opłaty stałej, a wpływać może jedynie na obowiązek ponoszenia opłaty zmiennej oraz na jej wysokość.
Konstatując, organ wskazał, iż biorąc pod uwagę, że udzielone Gminie pozwolenie wodnoprawne jest aktualne, naliczenie opłaty stałej za odprowadzanie wód opadowych i roztopowych z terenu przyległego, jest zasadne.
Na powyższą decyzję Gmina wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach. W skardze podnosiła, iż inwestycja, dla której wydano pozwolenie wodnoprawne, jest dopiero w fazie przygotowania, złożono wniosek o pozwolenie na budowę, a jej realizacja planowana jest na lata przyszłe.
Zdaniem gminy, poprzez wydanie kwestionowanej decyzji, organ ograniczył ustalanie stanu faktycznego i prawnego sprawy do istnienia pozwolenia wodnoprawnego, nie dokonując analizy okoliczności wynikających z jego treści. W konsekwencji, spowodowało to w ocenie gminy naruszenie art. 7, 77 i 80 KPA poprzez nie rozpoznanie istoty sprawy.
Co więcej Gmina podniosła, iż organ dokonał nieprawidłowej wykładni przepisów art. 268 ust. 1 pkt 3 lit. a) w związku art. 271 ust. 1 pkt 3 lit. a) i ust. 4 p.w. poprzez przyjęcie, że sam fakt posiadania przez Gminę Pińczów pozwolenia wodnoprawnego stanowi podstawę do naliczania kwestionowanej opłaty. Gmina zwróciła także uwagę na brak w ustawie Prawo wodne przepisu, który wskazywałby, że opłata za odprowadzenie wód opadowych lub roztopowych do wód winna być pobierana już za sam fakt posiadania pozwolenia wodnoprawnego. Skarżąca zaznaczyła, iż przepisy tej ustawy ściśle wiążą obowiązek tej opłaty z rzeczywistym korzystaniem z usługi przez dany podmiot.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach uznał, że skarga gminy zasługiwała na uwzględnienie.
Sąd zauważył, iż istotą sporu jest ocena zasadności naliczenia opłaty stałej z tytułu odprowadzania wód opadowych i roztopowych do wód, w sytuacji gdy inwestycja, której dotyczy pozwolenie wodnoprawne jest dopiero w fazie przygotowania, a jej realizacja planowana jest na lata przyszłe. WSA wskazał, iż zagadnienie powyższe było przedmiotem szeregu orzeczeń sądów administracyjnych, które, co do zasady, jednolicie opowiedziały się za stanowiskiem, w świetle którego organy uprawione do ustalenia opłaty za odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych – do wód, nie mogą abstrahować od okoliczności faktycznych sprawy i poprzestawać wyłącznie na fakcie uzyskania przez podmiot ostatecznego pozwolenia wodnoprawnego. Sądy te wskazywały, iż rzeczywista możliwość korzystania z takiej usługi aktualizuje się dopiero wówczas, gdy istnieją urządzenia wodne, które mogą posłużyć do przechwytywania i odprowadzania opadów atmosferycznych do wód. Opłatę stałą należy zatem pobierać wyłącznie w przypadku faktycznego realizowania usługi wodnej, nie zaś za samą możliwość realizowania tej usługi wynikającą z zapisów pozwolenia wodnoprawnego. Ostateczne więc, tylko faktyczne odprowadzanie wód opadowych rodzi obowiązek ponoszenia opłaty stałej.
Sąd wskazał, iż z brzmienia art. 35 ust. 3 pkt 7 p.w. jasno wynika, że usługa w postaci odprowadzania do wód - wód opadowych lub roztopowych jest nierozerwalnie związana z istnieniem otwartych lub zamkniętych systemów kanalizacji deszczowej służących do odprowadzania opadów atmosferycznych albo istnieniem systemów kanalizacji zbiorczej w granicach administracyjnych.
Konsekwencją powyższego jest regulacja art. 268 ust. 1 pkt 3 lit. a) p.w. stanowiącego, iż obowiązek poniesienia opłat za usługi wodne wiąże się z odprowadzaniem do wód - wód opadowych lub roztopowych uprzednio ujętych w oznaczone rodzaje urządzeń wodnych, tzn. w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacji deszczowej służące do odprowadzania opadów atmosferycznych albo systemy kanalizacji zbiorczej. W przypadku braku tego rodzaju urządzeń ujmujących wody opadowe lub roztopowe, brak jest możliwości realizowania przedmiotowej usługi. W konsekwencji, zdaniem Sądu, nie można w takiej sytuacji mówić o ziszczeniu się hipotezy art. 268 ust. 1 pkt 3 tej ustawy, obligującego podmiot do uiszczenia naliczonej przez organ opłaty.
Konstatując Sąd wskazał, iż sam fakt udzielenia pozwolenia wodnoprawnego, bez realizacji robót umożliwiających korzystanie przez stronę z uprawnień, wynikających z tego pozwolenia, nie stwarza podstawy prawnej do określenia opłaty stałej.
WSA nie podzielił stanowiska organu, który powołując się na orzecznictwo sądów administracyjnych stwierdził, iż opłata stała już ze swej nazwy ma charakter opłaty niezmiennej, ryczałtowej, czyli kwoty o ustalonej z góry wysokości i nie jest związana z rzeczywistą ilością pobranej wody, a taki charakter ma tylko opłata zmienna. Jak wskazał Sąd, wyroki te zapadły na tle innych stanów faktycznych, gdzie nie była kwestionowana sama zasada ponoszenia opłaty stałej, ale jej wysokość. Czym innym jest zdaniem Sądu ustalenie zasady ponoszenia opłaty, a czym innym ustalenie wysokości tej opłaty (art. 271 ust. 4 p.w.) Nie można z zasady dotyczącej ustalania wysokości świadczenia wywodzić zdaniem Sądu zasady samej wymagalności tego świadczenia, tj. z zasady ustalania wysokości opłaty kreować zasadę dotyczącą powstania obowiązku uiszczenia tej opłaty.
Reasumując prezentowaną argumentację Sąd wskazał, iż organ co najmniej przedwcześnie nałożył na skarżącą opłatę stałą za odprowadzanie do wód – wód opadowych i roztopowych. Zaskarżona decyzja zapadła wskutek błędnej wykładni przepisów prawa materialnego - art. 268 ust. 1 pkt 3 lit. a) p.w. Skutkowało to tym, iż organ, z naruszeniem art. 7 i 77 § 1 kpa, zaniechał ustalenia, czy strona skarżąca wykonała odpowiednie urządzenia wodne i rzeczywiście miała możliwość korzystania z takiej usługi wodnej.
[1] Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2268 z późn. zm.) [ dalej także: p.w.].
[2] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2017 r. w sprawie jednostkowych stawek opłat za usługi wodne (Dz. U. poz. 2502).
[3] Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2096 z późn. zm.) [dalej także: KPA].
Joanna Kostrzewska
radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w prawie administracyjnym ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego
Martyna Krystman
asystent w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, interesuje się prawem administracyjnym
Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa w Poznaniu
www.ziemski.com.pl
Artykuł pochodzi z Portalu: www.prawodlasamorzadu.pl