Zmiany w zarządzaniu wodami Skarbu Państwa już od 2018 r.

Od 1 stycznia 2018 r., czyli od dnia, w którym uchwalona 20 lipca 2017 r. ustawa ­ Prawo wodne (dalej: nowe prawo wodne) stanie się obowiązującym prawem, pozornie nic się nie zmieni. Właścicielami wód ­ tak jak pod rządami obecnie obowiązującej ustawy z 18 lipca 2001 r. ­ Prawo wodne (dalej: stare prawo wodne) - będą: Skarb Państwa, osoby prawne (w tym jednostki samorządu terytorialnego) oraz osoby fizyczne. Nie zmieni się także zasada, że wody morza terytorialnego, morskie wody wewnętrzne wraz z morskimi wodami wewnętrznymi Zatoki Gdańskiej, śródlądowe wody powierzchniowe płynące oraz wody podziemne będą nadal stanowić własność Skarbu Państwa.

Płynące wody publiczne oraz grunty przez te wody pokryte nie będą podlegać obrotowi cywilnoprawnemu, z wyjątkami określonymi w ustawie. Tak samo jak obecnie grunty pokryte wodami powierzchniowymi płynącymi, stanowiącymi własność Skarbu Państwa pozostaną zasobem nieruchomości Skarbu Państwa, do którego nie stosuje się przepisów ustawy z o gospodarce nieruchomościami.

Od 1 stycznia 2018 r. zmieni się jednak katalog podmiotów wykonujących prawa właścicielskie w stosunku do wód publicznych stanowiących własność Skarbu Państwa.

Polecamy: Nowe Prawo wodne z uzasadnieniem rządowym (książka)

W imieniu Skarbu Państwa

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami (art. 11 starego prawa wodnego) prawa właścicielskie w stosunku do wód publicznych stanowiących własność Skarbu Państwa wykonują:

• minister właściwy do spraw gospodarki morskiej - w stosunku do wód morza terytorialnego oraz morskich wód wewnętrznych wraz z wodami Zatoki Gdańskiej;
• Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej - w stosunku do wód istotnych dla kształtowania zasobów wodnych oraz ochrony przeciwpowodziowej;
• dyrektor parku narodowego - w stosunku do wód znajdujących się w granicach parku;
• marszałek województwa, jako zadanie z zakresu administracji rządowej wykonywane przez samorząd województwa - w stosunku do wód istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, służących polepszeniu zdolności produkcyjnej gleby i ułatwieniu jej uprawy.

INFORAKADEMIA poleca: NOWE PRAWO WODNE 2017 – KOMPENDIUM OBOWIĄZUJĄCYCH PRZEPISÓW

Od 1 stycznia 2018 r. katalog tych podmiotów ulegnie zmianie. Zgodnie bowiem z art. 212 ust. 3 nowego prawa wodnego Prawa właścicielskie w stosunku do wód publicznych stanowiących własność Skarbu Państwa wykonują:

• Wody Polskie - w stosunku do śródlądowych wód płynących oraz wód podziemnych, z wyłączeniem śródlądowych dróg wodnych o szczególnym znaczeniu transportowym;
• minister właściwy do spraw gospodarki morskiej - w stosunku do wód morza terytorialnego oraz morskich wód wewnętrznych;
• minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej - w stosunku do śródlądowych dróg wodnych o szczególnym znaczeniu transportowym.

Struktura zarządzania wodami

Stare prawo wodne w tym zakresie przewiduje funkcjonowanie prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej (dalej KZGW) jako centralnego organu administracji rządowej właściwego w sprawach gospodarowania wodami, oraz dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej (dalej: RZGW) jako organów administracji rządowej niezespolonej w regionie wodnym.

Zobacz: Postępowanie administracyjne

Nowe prawo wodne przewiduje natomiast, że w/w organy zostaną zniesione 1 stycznia 2018 r. (art. 252). W tym samym dniu zadania dotychczasowego prezesa KZGW, dotychczasowych dyrektorów RZGW oraz marszałków województw związane z utrzymaniem wód oraz pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, a także inwestycjami w gospodarce wodnej przejmie do wykonywania Państwowe Gospodarstwo Wodne ­ Wody Polskie. Oznacza to również, że wszelkie należności, zobowiązania, prawa i obowiązki KZGW oraz RZGW stają się należnościami, zobowiązaniami, prawami i obowiązkami Wód Polskich.

Innymi słowy Wody Polskie przejmą zarządzanie wodami na każdym poziomie: lokalnym (nadzór wodny), zlewni (zarząd zlewni), regionu wodnego (regionalny zarząd gospodarki wodnej) oraz dorzecza (Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej).

Wody Polskie

Jak wynika z art. 239 nowego prawa wodnego Wody Polskie są państwową osobą prawną w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Siedzibą tego przedsiębiorstwa jest Warszawa, a w jego skład wchodzą następujące jednostki organizacyjne: KZGW, RZGW, zarządy zlewni oraz nadzory wodne.

Statut określający szczegółową organizację i strukturę Wód Polskich nada tej osobie prawnej minister właściwy ds. gospodarki wodnej.

Nowe prawo wodne przesądza, że organem Wód Polskich jest ich prezes. Prezesa Wód Polskich powołuje i odwołuje minister właściwy ds. gospodarki wodnej. Minister ten powołuje także i odwołuje, ale na wniosek prezesa Wód Polskich, wiceprezesów tego przedsiębiorstwa.

Natomiast zgodnie z przepisami art. 244 - 248 nowego prawa wodnego pracami RZGW oraz zarządów zlewni kierują ich dyrektorzy. Ci zaś są powoływani (i odwoływani) przez prezesa Wód Polskich, z tym że dyrektorów zarządów zlewni prezes Wód Polskich powołuje na wniosek właściwych dyrektorów RZGW.

Jedynie powołanie kierownika nadzoru wodnego wiąże się zaś ze współdziałaniem z jednostkami samorządu terytorialnego. Jak bowiem wynika z art. 249 nowego prawa wodnego kierownika nadzoru wodnego powołuje dyrektor RZGW, na wniosek dyrektora zarządu zlewni, po zasięgnięciu opinii starosty. Opinia starosty jest także wymagana w przypadku odwołania kierownika nadzoru wodnego ze stanowiska.

Podstawowym źródłem finansowania Wód Polskich mają być przede wszystkim wpływy z opłat z tytułu usług wodnych i opłaty związane z gospodarowaniem mieniem Skarbu Państwa w tym wodami i gruntami nimi pokrytymi, wpływy z wykonywania działalności gospodarczej, polegającej na wykonywaniu działań w zakresie gospodarki wodnej.

Proces tworzenia Wód Polskich uwzględniać ma przejęcie pracowników KZGW i RZGW, a także wojewódzkich zarządów melioracji i urządzeń wodnych. Zatrudnienie w Wodach Polskich znajdą też zapewne osoby realizujące zadania z zakresu gospodarki wodnej w urzędach marszałkowskich i starostwach.

O zasadach przejmowania pracowników przez Wody Polskie będziemy pisali w kolejnym numerze Gazety Samorządu i Administracji.

Podstawa prawna

• art. 11 ustawy z 18 lipca 2001 r. ­ Prawo wodne (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1121)

• art. 9 pkt 14 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870)

• art. 212 ust. 3, art. 239, art. 244 - 248, art. 249, ustawy z 20 lipca 2017 r. ­ Prawo wodne (Dz.U. z 2017 r. poz. 1566)

Michał Cyrankiewicz