Instytucja wyłączenia członka organu kolegialnego
KPA w rozdziale piątym, wyróżnia instytucje wyłączenia organu, wyłączenia pracownika organu administracji publicznej oraz wyłączenia członka organu kolegialnego. Instytucje te zostały wprowadzone w celu zachowania obiektywizmu, rzetelności i bezstronności w rozstrzyganych przez administrację sprawach.
Wyłączenie oznacza zakaz udziału w postępowaniu w danej sprawie.
Tryby wyłączenia
Rozdział piąty przewiduje kilka trybów wyłączenia członka organu kolegialnego. Pierwszym z nich jest wyłączenie członka na mocy prawa. Dzieje się to gdy zostanie udowodnione istnienie przesłanek zawartych w art. 24 § 1 KPA. Następne tryby mają zastosowanie gdy zostanie uprawdopodobnione istnienie przesłanek innych niż z art. 24 § 1, mogących budzić wątpliwości co do bezstronności pracownika. Członek organu kolegialnego może zostać wyłączony na swoje żądanie, na wniosek strony lub z urzędu. Decyzję w tym zakresie podejmuje przewodniczący organu kolegialnego lub organu wyższego stopnia.
Zobacz: Ustrój i jednostki
Przesłanki wyłączenia
Przesłanki konieczne do wyłączenia członka organu kolegialnego pokrywają się w znacznej części z przesłankami wyłączenia pracownika organu administracji publicznej. Określa je art. 24 § 1 KPA. Członek organu kolegialnego podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:
- w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki;
- swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia;
- osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;
- w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w pkt. 2 i 3;
- w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji;
- z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne;
- w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.
Ustawodawca reguluje także sytuację rozpatrzenia sprawy przez samorządowe kolegium odwoławcze. Członek SKO podlega wyłączeniu gdy brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji oraz gdy brał udział w wydaniu decyzji, od której złożono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Taką samą opinie podtrzymuje orzecznictwo. Przykładem może być wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 20 sierpnia 2013 r. (I SA/Wa 1233/13).
Skutki
Skutkiem wyłączenia członka organu kolegialnego może być niezdolność tego organu do podjęcia uchwały. W takim przypadku sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad wyłączonym, który może także wyznaczyć inny podległy sobie organ do rozstrzygnięcia sprawy. Jeżeli sprawa dotyczy interesów majątkowych ministra albo prezesa samorządowego kolegium odwoławczego, organ właściwy do załatwienia sprawy wyznacza prezes Rady Ministrów.
W przypadku gdy SKO na skutek wyłączenia jego członków nie jest w stanie załatwić sprawy, minister właściwy do spraw administracji publicznej, w drodze postanowienia, wyznacza inne samorządowe kolegium odwoławcze.
Skutkiem niewyłączenia członka organu kolegialnego, który powinien zostać wyłączony może być wznowienie postępowania administracyjnego.
Opracowano na podstawie:
Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. 1960 Nr 30 poz. 168 z późn. zm.)