Prawo radnego gminy do otrzymywania diety wynika z art. 25 ust. 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Przepis ten stanowi, że „na zasadach ustalonych przez radę gminy radnemu przysługują diety oraz zwrot kosztów podróży służbowych”. Przedmiotem rozbieżności poglądów (raczej teoretycznych niż praktycznych) może być kwestia, czy tak sformułowany przepis powoduje, że podjęcie przez radę gminy uchwały w sprawie zasad przyznawania diet jest obligatoryjne, czy też dopuszczalna jest sytuacja, w której rada gminy podejmuje uchwałę, zgodnie z którą radnym tej gminy diety nie przysługują. Przedstawiony pogląd byłby słuszny w sytuacji, gdyby przyjąć, że wola rady o niewypłacaniu diet radnym jest zasadą, o której mowa w art. 25 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym. W moim przekonaniu, użyte w analizowanym przepisie sformułowanie „radnemu przysługują diety” przesądza o tym, że rada jest zobowiązana do podjęcia uchwały o wypłacaniu diet radnym gminy.
Przepis art. 25 ust. 6 ustawy o samorządzie gminnym stanowi, że „wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie półtorakrotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. nr 110, poz. 1255 z późn. zm.)”. Zarówno art. 18 ust. 1 pkt 2a ustawy budżetowej z 17 lutego 2006 r., jak i art. 15 ust. 1 pkt 2a ustawy budżetowej z 25 stycznia 2007 r., przyjmują kwotę 1726,74 zł, jako kwotę bazową dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Maksymalna wysokość diety przysługującej radnemu gminy nie może przekroczyć, jak wynika z art. 25 ust. 6 ustawy, półtorakrotności tej kwoty, czyli obecnie 2590,11 zł. Podana kwota nie oznacza, oczywiście, że rada gminy jest zobligowana do przyjęcia w uchwale podjętej na podstawie art. 25 ust. 4, że w tej właśnie gminie będzie to maksymalna wysokość diety przysługującej radnym. Rada gminy może ograniczyć wysokość tej kwoty, nie może natomiast jej podwyższyć.
Przy ustalaniu wysokości diet, zgodnie z brzmieniem art. 25 ust. 8 ustawy o samorządzie gminnym, rady powinny brać pod uwagę funkcje pełnione przez radnego. Oznacza to, że ustawodawca wręcz nakazuje zróżnicowanie wysokości diet w zależności od funkcji pełnionych przez radnego. Nie dotyczy to tylko funkcji pełnionych przez radnych w samej radzie, np. pełnienie funkcji przewodniczącego czy wiceprzewodniczących rady, lecz również udziału w jej komisjach.
Uznając, że określenie zasad, na jakich przysługują radnym gminy diety, jest wyłączną kompetencją rady gminy, oraz nakaz zróżnicowania wysokości diet w zależności od pełnionych przez radnych funkcji, uchwała podjęta na podstawie art. 25 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym, która nie bierze pod uwagę wymogu, o którym mowa w art. 25 ust. 8 tej ustawy, może być uznana za niezgodną z obowiązującym prawem, wobec której organ nadzoru może zastosować jeden ze środków nadzorczych, o których mowa w rozdziale 10 tej ustawy.
Leszek Trepka
PODSTAWA PRAWNA:
l Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.)