STAN FAKTYCZNY
Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie szczegółowych zasad udzielania dotacji dla przedszkoli i szkół niezakładanych i nieprowadzonych przez gminę. Ustalono w niej szczegóły wniosku do samorządu, procedury kontrolne oraz zasady zwrotu dotacji. Zgodnie z uchwałą gminie przysługuje prawo kontroli wykorzystanej dotacji poprzez wgląd do dokumentów źródłowych dotyczących zarówno wydatków, jak i dochodów oraz ewidencji uczniów. Uchwała miała wejść w życie z dniem jej podjęcia, co przed wszystkim zakwestionowała Regionalna Izba Obrachunkowa w Opolu. Izba orzekła nieważność podjętej uchwały wskazując, że vacatio legis aktu prawa miejscowego powinno wynosić 14 dni od opublikowania. Inne rozwiązanie byłoby istotnym naruszeniem prawa. Wątpliwości organu nadzoru wzbudził również ustalony przez gminę szeroki zakres kontroli. Zdaniem RIO badanie zasadności dotacji powinno ograniczać się jedynie do weryfikowania liczby uczniów. Na takie rozstrzygnięcie skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego złożyła rada gminy.
UZASADNIENIE
Zdaniem sądu z art. 94 Konstytucji RP wynika, że organy samorządu terytorialnego na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów, z tym że zasady i tryb wydawania tychże aktów określa ustawa. Zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, gminie przysługuje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązującego na obszarze gminy, w oparciu o upoważnienia ustawowe. Zgodnie z art. 88 Konstytucji RP, warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń i aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie, a zasady ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych aktów prawnych. Akty prawa miejscowego stanowione przez organ gminy podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Ustawa ta ustanawia również generalną zasadę, zgodnie z którą akty normatywne zawierające przepisy powszechnie obowiązujące ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy. Ustawa przewiduje również możliwość skrócenia okresu wejścia w życie aktu normatywnego stanowiąc, że dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszenia aktu w dzienniku urzędowym, jednakże tylko wówczas, jeżeli ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie. Zdaniem sądu w przedmiotowej sprawie nie zaistniały okoliczności upoważniające organ stanowiący gminy do skrócenia okresu wejścia uchwały w życie, a równocześnie żaden przepis ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych nie przewiduje możliwości wejścia w życie aktu normatywnego z dniem jego podjęcia. W konsekwencji sąd uznał, że zastrzeżenie w uchwale, iż wchodzi ona w życie z dniem podjęcia skutkuje nieważnością nie tylko samego zapisu uchwały zawierającego taką regulację, lecz całej uchwały.
Sąd stwierdził również, że organ stanowiący może wprawdzie uregulować w uchwale inne kwestie niż podstawę obliczenia dotacji i zakres danych zawartych we wniosku o udzielenie dotacji, ale przedmiotem regulacji może być wyłącznie tryb udzielania i rozliczania dotacji. Inne rozwiązanie zdaniem sądu pozostawałoby w sprzeczności z art. 94 konstytucji, który jednoznacznie określa, iż stanowienie prawa miejscowego następuje nie tylko na podstawie, lecz także w granicach upoważnień ustawowych. Wykluczona została zatem dopuszczalność wyjścia aktem prawa miejscowego poza granice upoważnienia ustawowego.
Zdaniem sądu wynikający z przepisu art. 94 konstytucji związek aktu prawa miejscowego z przepisem upoważniającym nie jest tak silny jak w przypadku rozporządzeń, jednakże również akty prawa miejscowego mogą mieć charakter ściśle wykonawczy, co ma miejsce wówczas, gdy wydawane są one na podstawie wyraźnych i szczegółowych upoważnień, zawierających wytyczne co do ich treści. W opinii sądu, nawet jeśli wytyczne dotyczące treści aktu nie są wprost przewidziane w upoważnieniu do ich stanowienia, to prawodawca lokalny powinien, przy zachowaniu pewnej analogii, analizować i uwzględniać wytyczne zawarte w upoważnieniach do stanowienia rozporządzeń. W konsekwencji sąd doszedł do wniosku, że regulacja organu stanowiącego jest sprzeczna z upoważnieniem ustawowym.
SYGN. AKT ISA/Op 219/07
ŁUKASZ SOBIECH