Utworzenie podmiotu o nowej formie gospodarki finansowej i ewentualnie zmieniającego dotychczasowe prawa własności jest możliwe tylko po wcześniejszym zlikwidowaniu szpitala działającego w formie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej (SP ZOZ). Zgodnie z ustawą o zakładach opieki zdrowotnej szpital może być zlikwidowany (nie może natomiast ogłosić upadłości). Decyzje o przeprowadzeniu takiego działania podejmuje drogą uchwały jednostka samorządu terytorialnego. Wtedy też zapada decyzja o wyborze formy, w jakie będzie prowadzony przyszły zakład.
Konieczna uchwała
Jeżeli samorząd zdecyduje, że chce być współudziałowcem w prowadzeniu nowego podmiotu w formie spółki prawa handlowego, musi być podjęta również uchwała o udziale samorządu w takiej spółce. Kolejnym krokiem jest podjęcie uchwały o postawieniu SP ZOZ w stan likwidacji. Również samorząd musi zadecydować (w drodze uchwały) o zagospodarowaniu majątku pozostałego po jego likwidacji oraz powołanie i określenie zadań jego likwidatora.
Wniosek w sprawie przekształcenia szpitala w spółkę może zostać złożony przez dyrektora szpital, może również być to samodzielna decyzja jego organu założycielskiego czyli np. samorządu (powiatu, gminy). Wniosek w tej sprawie musi zaopiniować rada społeczna, która działa w szpitalu. Jednocześnie w uchwale o likwidacji SP ZOZ trzeba wskazać sposoby i formy zapewnienia pacjentom korzystającym z usług medycznych tej placówki nieprzerwanego udzielania tych świadczeń, bez istotnego ograniczenia w dostępności do nich.
Majątek i długi
W uchwale musi również znajdować się informacja o tym, kiedy jest przewidziany termin zakończenia działalności SPOZ. Tam również określa się sposób zagospodarowania majątku likwidowanego zakładu. Majątek ten może być np. wniesiony aportem do spółki, jeżeli samorząd zdecyduje się na taką formę prowadzenia nowego podmiotu. Jednak w pierwszej kolejności należy określić sposób i formę spłaty ewentualnych długów szpitala. Ponieważ na organie założycielskim szpitala, czyli na samorządzie, spoczywa obowiązek uregulowania zobowiązań, musi on zdecydować o tym, w jaki sposób spłacić wierzycieli. Zamknięcie procesu likwidacji kończy się w momencie wykreślenia SP ZOZ z rejestru wojewody i z Krajowego Rejestru Sądowego.
Szpital i spółka
W przypadku, gdy na bazie majątku pozostałego po likwidacji publicznego zakładu ma być utworzony zakład niepubliczny, a mienie ma być np. wydzierżawione lub wniesione aportem do nowej spółki, niezbędne jest dokładne określenie jego rynkowej wartości. Koszty wyceny majątku obciążają organ założycielki właściwy dla likwidowanego szpitala.
Przygotowania do uruchomienia szpitala w formie spółki obejmują wybór inwestorów, przygotowanie umowy dzierżawy lub sprzedaży mienia likwidowanego zakładu, powołanie spółki, czyli właściciela mającego powstać niepublicznego ZOZ, zarejestrowanie spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym. Z chwilą wpisania spółki do rejestru sądowego uzyskuje ona osobowość prawną. W takiej sytuacji zarząd spółki podejmuje uchwałę o utworzeniu niepublicznego ZOZ. Nadaje mu również statut. Spełnienie tych wymogów umożliwia rozpoczęcie procedury rejestracji utworzonej placówki w rejestrze zakładów opieki zdrowotnej prowadzonym przez odpowiedniego wojewodę. Tylko po spełnieniu tego wymogu ZOZ może rozpocząć działalność. Wniosek o rejestrację musi zawierać m.in. wykaz jednostek organizacyjnych zakładu, wykaz pracowników oraz dokumenty potwierdzające ich kwalifikacje zawodowe oraz spis aparatury i sprzętu medycznego. Wpis do rejestru jest dokonywany po sprawdzeniu wszystkich niezbędnych wymogów, jakie musi spełnić nowo powstały zakład.
WNIOSEK
Samorząd, który podjął uchwałę o likwidacji szpitala w określonym terminie, może go później zmienić.
PRZYKŁAD
LIKWIDACJA ZOZ-u I SPŁATA ZOBOWIĄZAŃ
W grudniu 2003 r. rada powiatu lubańskiego (woj. dolnośląskie) podjęła decyzję w formie uchwały o przeprowadzeniu likwidacji samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotne. W uchwale został określony termin 31 grudnia 2006 r. jako data graniczna zakończenia procesu likwidacji SP ZOZ. 25 maja 2006 r. ta sama rada podjęła decyzję o wydłużeniu terminu do 31 grudnia 2009 r. Stało się tak ze względu na brak możliwości spłaty wszystkich zobowiązań likwidowanego szpitala przez jego organ właścicielski.
Ze zmianą uchwały nie zgodził się jednak wojewoda dolnośląski i sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) we Wrocławiu. Według wojewody zaskarżona uchwała została podjęta z naruszeniem art. 60 ust. 6 ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 1, poz. 408 ze zm.), a jedynym powodem wydłużenia terminu likwidacji ZOZ był brak możliwości finansowych przejęcia przez powiat jego zobowiązań. Zmiana tej daty zdaniem wojewody uniemożliwia skuteczne dochodzenie roszczeń przez wierzycieli publicznego szpitala. Powiat, zamiast przejąć zobowiązania, sztucznie przedłuża termin likwidacji SP ZOZ, spłacając jego długi na podstawie umów o ich przejęcie.
WSA we Wrocławiu podzielił stanowisko wojewody dolnośląskiego i stwierdził nieważność uchwały podjętej w 2006 roku przez radę powiatu lubańskiego (sygn. akt III SA/Wr 510/06). Rada złożyła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
- Likwidacja zakładu jest procesem ciągłym, a nie jednorazowym i musi spełniać dwa cele - podzielić jego majątek oraz zaspokoić wierzycieli. Dlatego też w sytuacji, gdy termin na dokonanie tych czynności wskazany w uchwale okazuje się niewystarczający, to istnieje możliwość jego wydłużenia - mówi radca prawny Czesław Kubacki, reprezentujący powiat lubański.Wojciech Chróścielewski, sędzia NSA, podzielił stanowisko powiatu lubańskiego i uchylił wyrok sądu I instancji. Prawo nie wprowadza zakazu zmiany uchwał podjętych przez rady jednostek samorządu terytorialnego. Rada powiatu lubańskiego miała więc prawo zmienić pierwotną datę zakończenia procesu likwidacji SP ZOZ - argumentował sędzia.
Dominika Sikora
dominika.sikora@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
Ustawa z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 91, poz. 408 ze. zm.).