Wybór ławników do sądów rejonowych i okręgowych należy wyłącznie do kompetencji rad gmin. Zakres ich odpowiedzialności w tym zakresie jest uzależniony od właściwości sądów, do których ławnicy są powoływani.
Zadanie zlecone
Gminy mają obowiązek przygotowania oraz pełnej obsługi procesu wyborczego – ale należy pamiętać, że jest to zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej. Oznacza to, że środki na jego realizację przez gminy ma obowiązek zapewnić administracja rządowa.
Wymiar sprawiedliwości sprawują sądy (art. 175 Konstytucji RP), a udział obywateli w tym procesie określają ustawy (art. 172 Konstytucji RP). W sądach powszechnych zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości wykonują sędziowie (art. 2 ustawy z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych; dalej: u.p.u.s.p.), natomiast obywatele uczestniczą w jego sprawowaniu poprzez udział ławników w rozpoznawaniu spraw w pierwszej instancji – o ile ustawy nie stanowią inaczej (art. 4 § 1 u.p.u.s.p.).
Ogłoszenie o zgłaszaniu kandydatów
Kadencja ławników sądów okręgowych i rejonowych trwa cztery lata kalendarzowe następujące po roku, w którym dokonano wyborów (art. 165 § 1 u.p.u.s.p.). Same wybory ławników odbywają się najpóźniej w październiku roku kalendarzowego, w którym upływa kadencja dotychczasowych ławników (art. 163 § 1 u.p.u.s.p.).
Liczbę ławników wybieranych przez poszczególne rady gmin do wszystkich sądów działających na obszarze właściwości sądu okręgowego (w tym także liczbę ławników do orzekania w sprawach z zakresu prawa pracy) ustala kolegium sądu okręgowego. Liczbę ławników do poszczególnych sądów rejonowych ustala się po zasięgnięciu opinii prezesów tych sądów.
Prezes sądu okręgowego podaje liczbę ławników do wiadomości poszczególnym radom gmin najpóźniej na 30 dni przed upływem terminu zgłaszania kandydatów.
Przygotowanie wyboru ławników
Zgodnie z art. 160 § 2 u.p.u.s.p. przygotowanie wyborów ławników należy do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez gminy. Należy przyjąć, że obowiązek prawidłowego ogłoszenia o możliwości zgłaszania kandydatów na ławników spoczywa na wójcie gminy, jako organie wykonawczym (art. 26 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym; dalej: u.s.g.).
Czynność ta mieści się w zakresie „przygotowania wyborów” i jako działanie z zakresu administracji publicznej może podlegać zaskarżeniu w trybie art. 3 ust. 2 pkt 4 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. (Postanowienie WSA w Warszawie z 19 czerwca 2006 r., sygn. akt IV SA/Wa 532/06).
Fragment artykułu pochodzi z kompleksowej bazy wiedzy INFORLEX Administracja. Czytaj więcej w INFORLEX > > >
Michał Cyrankiewicz-Gortyński