Z art. 61 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej wynika prawo obywatela do uzyskiwania informacji na temat działalności organów władzy i osób pełniących funkcje publiczne. Obejmuje to dostęp do dokumentów, który może być ograniczony ze względu na ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa. Wyłączenie to nie obejmuje jednak prawa wglądu w oświadczenia majątkowe posłów i senatorów.
Oświadczenie majątkowe jest to dokument składany przez parlamentarzystę po raz pierwszy do momentu złożenia ślubowania. Wynika to z konieczności zapoznania się ze stanem majątku posła lub senatora i powzięcia informacji o ewentualnych związkach majątkowych ze Skarbem Państwa. W oświadczeniu należy zawrzeć elementy majątku odrębnego i tego stanowiącego współwłasność małżeńską. Każde kolejne oświadczenie jest składane co roku do 30 kwietnia ze stanem majątku na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego. Ostatnie oświadczenie należy złożyć przed końcem kadencji w terminie miesiąca od dnia zarządzenia nowych wyborów. Uzasadnienia tego terminu również należy upatrywać w konieczności zapoznania się z przyrostem majątku w ciągu pełnienia funkcji państwowej.
Zobacz również: Oświadczenia majątkowe osób pełniących funkcje publiczne
Nie ulega wątpliwości, że oświadczenie powinno być prawdziwe, jako że jego zadaniem jest kontrola osób sprawujących władzę publiczną. Kontrolę prawdziwości i rzetelności przeprowadza Centralne Biuro Antykorupcyjne. Gdy stan majątkowy podany w dokumencie jest niezgodny z prawdą istnieje możliwość ukarania oświadczającego na podstawie art. 233 §1 Kodeksu karnego, gdzie zakwalifikowane jest jako składanie fałszywych zeznań, które mają służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy i jest zagrożone karą do 3 lat pozbawienia wolności.
W formularzu oświadczenia majątkowego należy podać wysokość oszczędności zarówno w walucie polskiej jak i obcej. Ponadto należy podać rodzaj i wysokość posiadanych papierów wartościowych. Kolejna część dokumentu dotyczy posiadanych nieruchomości. Konieczne jest podanie rodzaju (dom, mieszkanie, działka, gospodarstwo rolne, itd.), powierzchni, adresu, wartości i tytułu prawnego (np. własność, współwłasność małżeńska). Część trzecia dotyczy uczestnictwa w spółce cywilnej lub w osobowej spółce handlowej. Konieczne jest podanie wysokości wkładu i dochodu. W oświadczeniu majątkowym znajdują się też informacje dotyczące posiadanych udziałów i akcji w spółkach handlowych z udziałem państwowych lub komunalnych osób prawnych i uzyskiwanego z nich dochodu. Bardzo istotnym elementem jest informacja o nabyciu w drodze przetargu mienia od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej lub jednostki samorządu terytorialnego.
Mówiąc o kolejnej części oświadczenia majątkowego dotyczącej prowadzenia działalności gospodarczej należy zaznaczyć, że z Konstytucji wynika zakaz prowadzenia takiej działalności przez posła czy senatora, jeżeli wiąże się ona z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego. Z tego samego artykułu wynika również, że istnieje zakaz nabycia mienia Skarbu Państwa przez parlamentarzystę już po rozpoczęciu kadencji, ale nie obejmuje on jego małżonka. Jeżeli poseł lub senator prowadzi działalność, która nie jest objęta zakazem ma obowiązek podania sposobu prowadzenia (osobiście czy z innymi osobami) oraz uzyskanego przychodu i dochodu.
Następną informacją jaką należy podać jest funkcja i dochód uzyskiwany z działalności w spółce handlowej, fundacjach stowarzyszeniach prowadzących działalność gospodarczą. W kolejnym punkcie znajduje się oświadczenie o dochodach uzyskiwanych z zatrudnienia, działalności zarobkowej lub innej, np. jednorazowe prowadzenie wykładu.
Dość istotną informacją jaką można uzyskać z oświadczenia majątkowego jest wykaz przedmiotów ruchomych o wartości powyżej 10 000 złotych. W wielu przypadkach dotyczy to głównie pojazdów, jednak często można również znaleźć informację o posiadanych dziełach sztuki, biżuterii czy innych wartościowych przedmiotach.
W ostatniej części znajdują się zobowiązania finansowe, takie jak kredyty czy pożyczki, które przewyższają kwotę 10 000 złotych. Należy podać ich wysokość, okoliczności, z którymi wiązało się zaciągnięcie zobowiązania oraz nazwę wierzyciela.
Złożenie oświadczenia majątkowego w terminie jest obowiązkiem każdego parlamentarzysty. Jeżeli jednak poseł uchybi terminowi podlega odpowiedzialności regulaminowej polegającej na zwróceniu uwagi, udzieleniu upomnienia lub nagany przez Prezydium Sejmu oraz utraty prawa do uposażenia do czasu wywiązania się z obowiązku.
Podstawa prawna:
- Art. 61 i Art. 107 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.1997.78.483 z dnia 1997.07.16)
- Art. 35 Ustawy z dnia 9 maja 1996r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz.U.2011.7.29 z dnia 2011.01.11)
- Formularz Oświadczenia o stanie majątkowym będący załącznikiem do Ustawy z dnia 9 maja 1996r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz.U.2011.7.29 z dnia 2011.01.11)
- Art. 21 Uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P.2012.32 z dnia 2012.01.25)
Polecamy serwis: Ustrój i jednostki