Z programów unijnych, które wkrótce będą dostępne, można sfinansować m.in. remonty, budowę i rozbudowę świetlic wiejskich, domów kultury, boisk, placów zabaw oraz innych miejsc rekreacji i wypoczynku. Wsparcie można otrzymać również na realizację projektów tworzenia instytucji kulturalnych i społecznych, np. regionalnych zespołów artystycznych, skansenów lub muzeów wiejskich. Dofinansowania na tego typu przedsięwzięcia można otrzymać głownie z dwóch programów unijnych: Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) i miejscowego Regionalnego Programu Operacyjnego (RPO).
W większości przypadków wsparcie unijne będzie udzielane na zasadzie refundacji kosztów. To oznacza, że najpierw beneficjent (gmina wiejska) musi ponieść koszty inwestycyjne (w ramach zawartej umowy), a później otrzymuje zwrot części poniesionych kosztów. Istnieje możliwość otrzymania zaliczki na poczet poniesionych kosztów.
Pomoc z PROW
Dofinansowanie projektów z zakresu budowy, rozbudowy i wyposażenia obiektów społecznych, rekreacyjnych i wypoczynkowych, gminy wiejskie mogą otrzymać w PROW, w szczególności w ramach Działania 3.4 - Odnowa i rozwój wsi.
Każda inwestycja i projekt realizowany w ramach tego działania ma przede wszystkim przyczynić się do poprawy jakości życia społeczności lokalnej. Zaspokoić ma potrzeby społeczne, kulturalne oraz sportowe gminy wiejskiej. Przedsięwzięcie tego typu ma również przyczynić się do zwiększenia atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej obszarów wiejskich, tam gdzie jest realizowana inwestycja. Dotacje mogą otrzymać gminy oraz instytucje kultury, dla których organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego lub inne instytucje publiczne. Przedsięwzięcie nie może mieć charakteru komercyjnego, to oznacza, że nie może być inwestycją realizowaną z myślą tylko o czerpaniu zysków.
Pomoc można uzyskać na: budowę, przebudowę, remont albo wyposażenie obiektów pełniących funkcje publiczne, społeczno-kulturalne, rekreacyjne i sportowe. Mogą to być np. wiejskie domy kultury, świetlice wiejskie, boiska i hale sportowe, biblioteki i czytelnie. Wsparcie można otrzymać na inne cele służące promocji obszarów wiejskich, w tym propagowanie i zachowanie dziedzictwa historycznego oraz miejscowej tradycji.
Pieniądze można pozyskać na kształtowanie tzw. przestrzeni publicznej, np. rewitalizację części gminy.
Gminy wiejskie w ramach PROW mogą otrzymać dotację także na budowę, remont lub przebudowę infrastruktury związanej z rozwojem funkcji społeczno-kulturalnych, rekreacyjnych i turystycznych. Wsparcie finansowe można otrzymać także na projekty związane z kultywowaniem tradycji społeczności lokalnej oraz tradycyjnych zawodów.
PRZYDATNE ADRESY
www.minrol.gov.pl - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju wsi (MRiRW), jest na tej stronie internetowej opisany m.in. PROW.
www.funduszestrukturalne.gov.pl - opisane są m.in. wszystkie RPO.
Wielkość pomocy
Pomoc finansowa może być przyznana, jeżeli projekt będzie realizowany na terenie gminy wiejskiej lub w gminach wiejsko-miejskich i miejskich, ale z wyłączeniem miejscowości liczących więcej niż 5 tys. mieszkańców.
Projekt musi być zgodny z kierunkami rozwoju gminy zapisanymi w miejscowym Planie Odnowy Miejscowości.
W przypadku, gdy projekt nie będzie realizowany na terenie nienależącym do gminy, to samorząd musi posiadać prawo do dysponowania taką nieruchomością przez okres co najmniej siedmiu lat. Projekt składany przez instytucję zależną i założoną przez gminę musi być zaakceptowany przez daną jednostkę samorządową.
Pomoc finansowa ma charakter refundacji części kosztów kwalifikowanych projektu. Maksymalna wysokość pomocy na realizację projektów w jednej miejscowości wynosi 500 tys. zł w okresie realizacji jednego projektu. Wielkość pomocy unijnej przyznanej na realizację jednego projektu nie może być niższa niż 25 tys. zł.
Wielkość pomocy przyznawanej w ramach PROW nie może być we wszystkich przypadkach większa niż 75 proc. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia inwestycyjnego. Pozostałe 25 proc. beneficjent musi pokryć z własnego budżetu lub wykorzystując kredyt lub pożyczkę.
Wsparcie z regionu
Gminy wiejskie oraz miejsko- -wiejskie mogą realizować inwestycje o znaczeniu społecznym na terenach wiejskich również w ramach miejscowych Regionalnych Programów Operacyjnych. W większości 16 RPO funkcjonuje priorytet o nazwie - infrastruktura społeczna. W Mazowieckiem np. nadano inną nazwę - Wykorzystanie walorów naturalnych i kulturalnych dla rozwoju turystyki i rekreacji. W Lubuskiem gminy mogą otrzymać wsparcie przy realizacji inwestycji w infrastrukturę społeczną w ramach dwóch priorytetów - Rozwój i modernizacja infrastruktury społecznej oraz Rozwój i modernizacja infrastruktury turystycznej i kulturowej.
Dotacje w ramach RPO będą przyznawane na podobnych zasadach jak w ramach PROW lub innych programów unijnych.
Gminy powinny pierwsze kroki przy staraniu się o pomoc unijną kierować do zarządów województw, a więc tam, gdzie jest dostępna pomoc regionalna.
Inwestycja realizowana w ramach RPO musi mieć znaczenie regionalne albo służyć tylko miejscowej ludności. Jeżeli natomiast gmina będzie starać się o pomoc z innych unijnych programów pomocowych zarządzanych na szczeblu krajowym, np. z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (poza PROW), to przedsięwzięcie musi mieć znaczenie ponadregionalne.
Każdy z RPO ma swoje inne priorytety, zadania i cele. Jednak przewidziana średnia maksymalna pomoc w formie dotacji wyniesie 60 proc. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia, jakie poniesie gmina przy realizacji zadania w ramach zawartej umowy o dofinansowanie. Pozostałe 40 proc. gmina musi pokryć z własnego budżetu.
5 KROKÓW DO OTRZYMANIA WSPARCIA NA REALIZACJĘ INWESTYCJI O CHARAKTERZE SPOŁECZNYM NA TERENACH WIEJSKICH
1 Plan
Należy stworzyć przede wszystkim Plan Odnowy Miejscowości albo podobny dokument. Bez tego nie można otrzymać wsparcia.
2 Konsultacje społeczne
Należy na terenie gminy przekonsultować potrzeby inwestycyjne. Należy porozumieć się z miejscowymi liderami oraz zainteresowanymi grupami społecznymi, podczas zebrań wiejskich, np. na szczeblu sołectw.
3 Zdefiniowanie potrzeb
Podczas zebrań z mieszkańcami należy wyłonić cele inwestycyjne i odpowiedzieć na pytania: - czy w danej wsi bardziej potrzebne jest boisko, świetlica wiejska, plac zabaw dla dzieci, a może raczej biblioteka z czytelnią i dostępem do internetu.
4 Projekt
Po wyłonieniu celów i po ponownej konsultacji ze społecznością lokalną tworzony jest projekt. Im ten projekt będzie szerzej skonsultowany z największą grupą społeczną, tym większe będzie powodzenie przy jego realizacji i otrzymaniu pomocy.
5 Wniosek
Wniosek wraz z opisem projektu składamy do instytucji pośredniczącej lub innej, która jest upoważniona do przyjmowania wniosków - strony internetowe funduszy strukturalnych i MRiRW.
ANDRZEJ OKRASIŃSKI
gp@infor.pl