Zasady i formy gospodarki komunalnej jednostek samorządu terytorialnego określa ustawa z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej. Przedmiotowa ustawa nie zawiera jednak legalnej definicji "gospodarki komunalnej", ale poprzez pryzmat zadań o charakterze użyteczności publicznej, wskazuje co gospodarka komunalna obejmuje i co jest jej celem.
Zgodnie z zapisami ustawy, gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych (art. 1 ust. 2).
Definicję zadań użyteczności publicznej, zawiera także ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. W myśl tej ustawy zadaniami użyteczności publicznej są "zadania własne gminy, określone w art. 7 ust. 1, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych".
Co istotne, sformułowania "zbiorowe potrzeby wspólnoty" nie można określić, w oderwaniu od jakiejś konkretnej jednostki samorządu terytorialnego (gminy). Wynika to z faktu, że potrzeby danej społeczności lokalnej wymagające podjęcia określonych działań celem ich zaspokojenia, mogą być odmienne zarówno w poszczególnych gminach, jak i odmienne w tej samej gminie na przestrzeni czasu.
Zobacz serwis: Gospodarka komunalna
Ustawa o gospodarce komunalnej zapewnia dość dużą autonomię gminie, pozwalając jej na samodzielne ustalenie zasad i form prowadzenia gospodarki komunalnej, w tym w szczególności jej finansowania. Gmina może realizować zadania użyteczności publicznej zarówno za pomocą instrumentów właściwych prawu administracyjnemu, jak i za pomocą instytucji właściwych prawu cywilnemu. Potwierdza to art. 4 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej stanowiąc, że "jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego postanawiają o: wyborze sposobu prowadzenia i form gospodarki komunalnej, wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalania cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego".
Podstawa prawna:
• Ustawa z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz.U. z 1997 r., nr 9, poz. 43),
• Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r., nr 142, poz. 1591 ze zm.).