STAN FAKTYCZNY
Małżonkowie Z. złożyli do prezydenta miasta wniosek dotyczący wprowadzenia w ewidencji gruntów i budynków miasta zmiany. Miała ona polegać na wykazaniu ich jako właścicieli działki w oparciu o prawomocne postanowienia sądu rejonowego o nabyciu spadku oraz wypis z księgi majątku nieruchomego z 1890 roku. Organ odmówił, wskazując, iż aktualnie w ewidencji gruntów i budynków działka wykazana jest jako własność gminy i stanowi ona drogę publiczną-gminną.
Nie godząc się z takim rozstrzygnięciem, małżonkowie złożyli skargę do białostockiego wojewódzkiego sądu administracyjnego. Sformowano w niej zarzuty naruszenia art. 20 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, par. 12 rozporządzenia ministra rozwoju regionalnego z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków oraz art. 1025 kodeksu cywilnego poprzez błędne uznanie, że skarżący nie wykazali tytułu prawnego skutkującego wprowadzeniem w ewidencji zmiany polegającej na wpisaniu ich jako właścicieli działki.
UZASADNIENIE
Sąd przypomniał, że zgodnie par. 44 ust. 2 rozporządzenia z dnia 29 marca 2001 r. do zadań starosty związanych z prowadzeniem ewidencji należy utrzymywanie jej w stanie aktualności, zgodności z dostępnymi dla organu dokumentami i materiałami źródłowymi. Stosownie zaś do par. 46 ust. 2 pkt 1 z urzędu wprowadza się zmiany wynikające z prawomocnych orzeczeń sądowych, aktów notarialnych, ostatecznych decyzji administracyjnych, aktów normatywnych. Z kolei z treści art. 22 ust. 3 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. wynika, iż osoby zgłaszające zmiany danych objętych ewidencją gruntów na żądanie starosty są obowiązane dostarczyć dokumenty geodezyjne, kartograficzne i inne niezbędne do wprowadzenia zmian. Tak więc dokonanie zmian w operacie ewidencyjnym możliwe jest poprzez udokumentowanie przez osobę zainteresowaną rozbieżności pomiędzy danymi zawartymi w ewidencji gruntów a danymi wynikającymi z przedłożonych dokumentów.
W niniejszej sprawie podstawą wydania decyzji odmownej był ostatni stan prawny przedmiotowej nieruchomości, uwidoczniony w operacie gruntów i budynków, wynikający z ostatecznej decyzji wojewody. Jej mocą stwierdzono, iż sporna działka zajęta pod drogę publiczną stała się z mocy prawa własnością gminy. W tym stanie rzeczy powołane przez skarżących dokumenty nie mogą stanowić podstawy do dokonania zmian. Aktualny stan prawny działki jest znany, przedmiotowe dokumenty powstały przed wydaniem ostatecznej decyzji wojewody. Sąd szczególnie podkreślił, iż chodzi o takie dokumenty, które zostały sporządzone już po wprowadzeniu do ewidencji gruntów kwestionowanych danych. W efekcie stanowisko organów, iż do czasu wzruszenia wzmiankowanej decyzji brak jest podstaw do dokonania zmian, należy uznać za słuszne. Niewątpliwie podważenie tej decyzji nie może nastąpić w toczącym się postępowaniu ewidencyjnym. Podmioty dokonujące wpisów w ewidencji gruntów i budynków nie mogą prowadzić postępowania wyjaśniającego, zmierzającego do ustalenia praw właścicielskich do nieruchomości. Prezydent miasta wykonujący zadania starosty jako organ właściwy w sprawach ewidencji gruntów i budynków nie posiada uprawnień do rozstrzygania poprzez wpisy do ewidencji o własności nieruchomości. Utrwalona linia orzecznicza wskazuje, że zapisy w ewidencji gruntów mają wyłącznie charakter techniczno-deklaratoryjny. Nie kształtują nowego stanu prawnego nieruchomości, a organy ewidencyjne rejestrują jedynie stany prawne ustalone w innym trybie lub przez inne organy orzekające. Nie mogą natomiast samodzielnie rozstrzygać kwestii uprawnień wnioskodawcy do gruntu lub budynku. Stąd też poprzez żądanie wprowadzenia zmian w ewidencji gruntów nie można dochodzić ani udowadniać swoich praw właścicielskich czy uprawnień do władania nieruchomością.
Mając na uwadze specyfikę postępowania ewidencyjnego, uznać należy, iż w postępowaniu tym nie można domagać się ustalenia praw właścicielskich będących następnie podstawą wzruszenia ostatecznej decyzji potwierdzającej stan prawny danej nieruchomości. Postanowienia wojewody, wzywającego małżonków do wystąpienia do prezydenta miasta z wnioskiem o dokonanie zmian w ewidencji gruntów i budynków, nie można odczytywać jako zalecenia dla organów ewidencyjnych dokonania wpisu, bez obowiązku badania jego zasadności. Z kolei powołane przez małżeństwo Z. dokumenty mogą służyć jako jeden z dowodów przy ustalaniu praw własności uprawniających ich do odszkodowania za działkę. Jednakże stan własności istniejący przed dniem 1 stycznia 1999 r. może ustalić jedynie sąd powszechny w odrębnym postępowaniu lub biegły do spraw geodezji, powołany przez organ przeprowadzający postępowanie administracyjne w sprawie odszkodowania za tę działkę, a nie organ prowadzący ewidencję gruntów i budynków.
SYGN. AKT II SA/Bk 589/06
MICHAŁ STUCZYŃSKI