Mieczysław Kieca
prezydent Wodzisławia Śląskiego
Konstytucja w art. 21 stanowi, że Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia, a wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem.
Problem wywłaszczenia reguluje ustawa o gospodarce nieruchomościami. Określa ona cechy charakteryzujące wywłaszczenie. Zgodnie z tą ustawą wywłaszczenie dotyczy tylko nieruchomości przeznaczonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na cele publiczne oraz gdy została wydana ostateczna decyzja o lokalizacji inwestycji celu publicznego. Prowadzi ono do pozbawienia prawa własności, użytkowania wieczystego lub innego ograniczonego prawa rzeczowego albo do ograniczenia tych praw. Może nastąpić tylko z przyczyn wydzielenia gruntów na cele publiczne między innymi pod: drogi publiczne, linie kolejowe, lotniska, budowę i utrzymanie infrastruktury technicznej, budowę i utrzymanie pomieszczeń dla urzędów, sądów, szkół, przedszkoli itp., a jednocześnie może nastąpić tylko wówczas, gdy cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy. Wywłaszczenie zawsze następuje na podstawie decyzji administracyjnej.
Wywłaszczenie należy poprzedzić rokowaniami z właścicielem nieruchomości. Szczególny uproszczony tryb przejmowania nieruchomości pod inwestycje drogowe określa tzw. specustawa, czyli ustawa o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Utrata praw do nieruchomości następuje w tym przypadku z chwilą wydania przez wojewodę lub starostę decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Właściciel nieruchomości nie otrzymuje decyzji, a jest jedynie poinformowany o fakcie jej wydania. W tym trybie dokonywania wywłaszczenia pomija się cały proces rokowań w celu dobrowolnego nabycia nieruchomości. Właścicielowi nieruchomości przysługuje odszkodowanie. O ile właściciele nieruchomości rolnej nie mogą narzekać na wycenę ich nieruchomości, to odszkodowanie za nieruchomości zabudowane wydaje się być krzywdzące. Podczas wyceny nieruchomości wywłaszczanej pod drogi rzeczoznawca bierze pod uwagę ceny nieruchomości uzyskiwane przy sprzedaży działek przeznaczonych lub zajętych pod drogi publiczne. Ceny za te nieruchomości są o wiele niższe niż za sprzedaż działki zabudowanej. Właściciele nieruchomości, na których zostanie przeprowadzona inwestycja drogowa, tracą podwójnie. Po pierwsze, utracą swoją ziemię, a po drugie, ponoszą stratę z powodu niskiej wyceny.
W Wodzisławiu Śląskim od wielu lat nie doszło do wywłaszczenia, co nie znaczy, że nie były realizowane inwestycje celu publicznego. W każdym przypadku takiej inwestycji były prowadzone rokowania, które kończyły się nabyciem nieruchomości aktem notarialnym. Można tę sytuację podsumować tak, że rokowania przeprowadzane były przez urzędników naszego miasta w sposób kompetentny. Niektóre przepisy dotyczące wywłaszczeń są sprzeczne z konstytucyjną zasadą słusznego odszkodowania i wymagają szybkich zmian w obowiązujących ustawach i rozporządzeniach.
AJ