Pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie jest jedną z form pomocy społecznej wymienionych w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( Dz.U. 2004 nr 64 poz. 593) (dalej: ustawa o pomocy społecznej). W procesie udzielania pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie gmina współdziała z urzędem pracy, aby jak najlepiej określić sposób wsparcia danej osoby lub rodziny. Wyróżnia się dwie zasadnicze formy pomocy – pieniężną oraz rzeczową.
Pomoc pieniężna
Pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie może być przyznana w formie pieniężnej w postaci:
- jednorazowego zasiłku celowego,
- nieoprocentowanej pożyczki.
Warto zaznaczyć, że zgodnie z ustawą o pomocy społecznej pożyczka może zostać umorzona w całości lub w części, jeżeli przyczyni się do szybszego osiągnięcia celów pomocy społecznej. Niemniej jednak szczegółowe warunki jej udzielania i spłaty oraz jej zabezpieczenie reguluje się w odpowiedniej umowie z gminą. Rada gminy określa także kwestie dotyczące zasiłku celowego na ekonomiczne usamodzielnienie, w tym jego wysokość oraz tryb przyznawania i zwrotu.
Pomoc rzeczowa
Pomoc w celu ekonomicznego usamodzielnienia może także wystąpić w naturze w postaci udostępnienia:
- maszyn i narzędzi pracy stwarzających możliwość zorganizowania własnego warsztatu pracy,
- urządzeń ułatwiającym pracę niepełnosprawnym.
Przedmioty wymienione w poprzednim zdaniu udostępniane są na podstawie umowy użyczenia.
Komu przysługuje pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie?
Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej na pomoc społeczną mogą liczyć osoby i rodziny, w szczególności z powodu:
- ubóstwa,
- sieroctwa,
- bezdomności,
- bezrobocia,
- niepełnosprawności,
- długotrwałej ciężkiej choroby,
- potrzeby ochrony macierzyństwa i wielodzietności.
Jest to jednak tylko przykładowy, otwarty katalog przesłanek, potrzebę otrzymania pomocy można umotywować także w inny sposób.
Należy jednak podkreślić, że zgodnie z ustawą o pomocy społecznej świadczenie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie będzie przysługiwać podmiotom spełniającym odpowiednie kryteria dochodowe. Do końca września 2018 r. są to:
- dla osoby samotnie prowadzącej gospodarstwo domowe - dochód musi być niższy niż 634 zł miesięcznie,
- dla rodziny - dochód w przeliczeniu na osobę musi być niższy niż 514 zł miesięcznie.
Natomiast od 1 października 2018 r. zaczną obowiązywać nowe kryteria dochodowe. Będą one wynosić 701 zł dla osoby samotnie gospodarującej oraz 528 zł dla osoby w rodzinie.
Pomoc rzeczowa na zasadach zwrotu
Pomoc rzeczowa może być przyznana w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe, ale pod warunkiem zwrotu części lub całości wydatków na tę pomoc.
Odmowa pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie
Ustawa o pomocy społecznej wskazuje pewne przesłanki, które mogą być podstawą do odmowy świadczenia pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie. Będzie to uchylanie się przez osobę lub rodzinę ubiegającą się o pomoc od:
- podjęcia odpowiedniej pracy w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,
- poddania się przeszkoleniu zawodowemu.
Pomocy w celu ekonomicznego usamodzielnienia nie przyznaje się w każdym przypadku, gdy osoba lub rodzina ubiegająca się otrzymała już pomoc na ten cel z innego źródła.