Ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (dalej: ustawa o pomocy społecznej) nałożyła na gminy trzy rodzaje zadań:
1) zadania własne,
2) zadania własne o charakterze obowiązkowym oraz
3) zadania zlecone z zakresu administracji rządowej realizowane przez gminę.
Czytaj także: Zmiany w ustawie o pomocy społecznej (2011) >>
Zadania własne
Do zadań własnych gminy (art. 17 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej) należy przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych oraz przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie zasiłków, pożyczek oraz pomocy w naturze, a także prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki oraz podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych. Ponadto do tego rodzaju zadań należy współpraca z powiatowym urzędem pracy w zakresie upowszechniania ofert pracy oraz informacji o wolnych miejscach pracy, upowszechniania informacji o usługach poradnictwa zawodowego i o szkoleniach.
Zadania własne o charakterze obowiązkowym
Kolejna grupa to zadania własne gminy o charakterze obowiązkowym (art. 17 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej), do których zalicza się:
• opracowanie i realizację gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka,
• sporządzanie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej,
• udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym,
• przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych,
• przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych,
• przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego,
• przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom niemającym dochodu i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia,
• przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego,
• opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem,
• pracę socjalną,
• organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi,
• prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych,
• tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną,
• dożywianie dzieci,
• sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym,
• kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu,
• pomoc osobom mającym trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego,
• sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, również w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu informatycznego,
• utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników.
Czytaj także: Wynagrodzenia pracowników instytucji pomocy społecznej>>
Zadania zlecone z zakresu administracji rządowej
Do ostatniej grupy - zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę (art. 18 ustawy o pomocy społecznej) należy przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych oraz zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną, opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi.
Ponadto zadaniem takim jest prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi i realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia. Zadaniem zleconym z zakresu administracji rządowej jest również przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielanie schronienia, posiłku oraz niezbędnego ubrania cudzoziemcom.
Alicja Brzozowska
Podstawa prawna
• Ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 221, poz. 1649)