Częstym błędem spotykanym w regulaminach wynagradzania nauczycieli jest wprowadzanie w nich postanowień, zgodnie z którymi podwyższenie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli następuje na wniosek dyrektora szkoły - za zgodą wójta (starosty, marszałka województwa).
Regulacja taka narusza art. 30 ust. 10a ustawy - Karta Nauczyciela. Według tego przepisu, podwyższenie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli następuje w trybie określonym w ust. 6, tj. w drodze regulaminu obowiązującego od 1 stycznia do 31 grudnia.
Z mocy art. 91d pkt 1 powołanej ustawy, zadania i kompetencje organu prowadzącego, określone w art. 30 ust. 6 i 10a, wykonują rada gminy, rada powiatu i sejmik województwa.
WAŻNE
Zatem to rada gminy, rada powiatu i sejmik województwa są władne podwyższyć w regulaminie minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli. Kompetencji tej wskazane organy stanowiące nie mogą scedować na wójta (burmistrza, prezydenta miasta, starostę i marszałka województwa).
Radni nie ustalają terminu wypłaty
Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie jest też władny regulować kwestii terminu wypłat określonych składników wynagrodzenia nauczycieli.
Zgodnie z art. 39 ust. 3 i 4 Karty Nauczyciela, wynagrodzenie wypłacane jest nauczycielowi miesięcznie z góry w pierwszym dniu miesiąca. Jeżeli pierwszy dzień miesiąca jest dniem ustawowo wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłacane jest w dniu następnym. Zasada ta dotyczy wynagrodzenia zasadniczego i stałych składników wynagrodzenia, np. dodatku za wysługę lat, dodatku motywacyjnego, dodatku funkcyjnego.
Pozostałe składniki wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona jedynie na podstawie już wykonanych prac, tj. np. wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw, wypłaca się miesięcznie lub jednorazowo z dołu w ostatnim dniu miesiąca.
Jeżeli dzień ten jest ustawowo wolny od pracy, wypłata następuje w dniu bezpośrednio poprzedzającym ten dzień, a w przypadkach szczególnie uzasadnionych w jednym z ostatnich pięciu dni miesiąca lub w dniu wypłaty wynagrodzenia, które nauczyciel otrzymuje z góry.
GSiA OSTRZEGA
Skoro Karta Nauczyciela w sposób jednoznaczny reguluje kwestię terminu wypłaty składników wynagrodzenia, to nie można tego zagadnienia uznać za powierzone przez ustawodawcę do unormowania w ramach regulaminu wynagradzania nauczycieli.
Zmiany wysokości wynagrodzenia reguluje ustawa
W regulaminie nie można określać także zasad odnoszących się do początkowego terminu powstania i zmiany wysokości składników wynagrodzenia w razie wystąpienia okoliczności uzasadniających taką zmianę.
Oto przykład takiej wadliwej regulacji: Dodatek za wysługę lat przysługuje: 1) począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym nauczyciel nabył prawo do dodatku lub wyższej stawki tego dodatku, jeżeli nabycie prawa do dodatku lub wyższej stawki tego dodatku nastąpiło w ciągu miesiąca, 2) za dany miesiąc, jeżeli nabycie prawa do dodatku lub wyższej jego stawki nastąpiło od pierwszego dnia miesiąca. Prawo do dodatku funkcyjnego powstaje pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło powierzenie stanowiska kierowniczego, wychowawstwa klasy lub funkcji opiekuna stażu, a jeżeli powierzenie to nastąpiło pierwszego dnia miesiąca - od tego dnia.
Powyższe regulacje stanowią niedopuszczalne powtórzenie postanowień art. 39 ust. 1 i 1a Karty Nauczyciela, która rozstrzyga o momencie zmiany wynagrodzenia.
Według tych przepisów, zmiana wysokości wynagrodzenia w czasie trwania stosunku pracy w związku z uzyskaniem kolejnego stopnia awansu zawodowego nauczyciela następuje z pierwszym dniem roku szkolnego następującego po roku szkolnym, w którym nauczyciel uzyskał wyższy stopień awansu. Zmiana wysokości wynagrodzenia z innych przyczyn następuje z pierwszym dniem najbliższego miesiąca kalendarzowego, jeżeli inne przyczyny nie nastąpiły od pierwszego dnia danego miesiąca kalendarzowego.
W przypadku uzyskania kolejnego stopnia awansu zawodowego w trybie art. 9b ust. 3a Karty Nauczyciela, zmiana wysokości wynagrodzenia następuje z dniem 1 stycznia danego roku, następującego po roku kalendarzowym, w którym nauczyciel uzyskał wyższy stopień awansu.
Rada gminy nie ma prawa powielać uregulowań ustawy upoważniającej i przepisów innych aktów normatywnych.
Co nakazuje orzecznictwo
To zapatrywanie potwierdza wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 5 września 2006 r. (sygn. akt IV S.A./Wr 396/05, opubl. Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego 2007/204/2522). Według sądu, ponieważ, w myśl przepisów Konstytucji RP, akty prawa miejscowego mają charakter podstawowy (art. 94), toteż uchwały organów samorządu terytorialnego mogą być podejmowane wyłącznie na podstawie i w granicach prawa (ustaw).
Oznacza to również, że w uchwałach nie mogą znaleźć się materie regulowane już w aktach prawnych hierarchicznie wyższych. Zgodnie z przepisem par. 118 w zw. z par. 143 załącznika do rozporządzenia prezesa Rady Ministrów w sprawie zasad techniki prawodawczej, w aktach organów samorządu terytorialnego nie powtarza się przepisów ustawy upoważniającej i przepisów innych aktów normatywnych.
Rada gminy nie ma zatem prawa powielać uregulowań ustawy upoważniającej i przepisów innych aktów normatywnych. Innymi słowy niedopuszczalne jest powtarzanie w uchwałach uregulowań ustawowych (błąd superfluum). Jeżeli jakiś przepis jest zawarty w ustawie, to powtarzanie go w akcie wykonawczym jest zbyteczne, ponieważ w ten sposób niczego się nie normuje. W następstwie stosowania powtórzeń mogą natomiast powstać liczne nieporozumienia. Przy powtórzeniach okazuje się, że niektóre wypowiedzi ustawodawcy są normatywnie zbędne. Musi to prowadzić do wątpliwości, z których fragmentów tekstu prawnego należy odtwarzać normy i jaka jest ranga tych norm.
Cezary Widomski