Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek wyraził obawy co do proponowanych zmian w organizacji nauki religii w szkołach. Projekt nowelizacji rozporządzenia ministra edukacji ma uelastyczniać możliwość organizacji lekcji religii i etyki, umożliwiając tworzenie grup dzieci z różnych roczników i oddziałów klasowych. Jednak RPO wskazuje na trudności związane z ochroną konstytucyjnego prawa do nauki oraz ochroną pracy. Nowa organizacja lekcji religii może prowadzić do redukcji zatrudnienia katechetów, dlatego RPO zwraca uwagę na potrzebę określenia mechanizmów pomocy dla tej grupy nauczycieli.
Projektowane zmiany mają wejść w życie już od 1 września 2024 r., co stawia zarówno katechetów, jak i dyrektorów szkół w trudnym położeniu. Rzecznik Praw Obywatelskich przypomniał, że planowanie pracy szkoły odbywa się na długo przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego. Podpisanie rozporządzenia może wymagać wprowadzenia zmian w już zatwierdzonych arkuszach organizacji szkoły, co jest wyzwaniem z uwagi na oszacowanie liczby uczniów zainteresowanych nauką religii w nowych warunkach.
Dyrektor szkoły lub przedszkola ma obowiązek przekazać arkusz organizacji szkoły lub przedszkola zaopiniowany przez zakładowe organizacje związkowe w terminie do 21 kwietnia danego roku organowi prowadzącemu szkołę lub przedszkole. Organ prowadzący, po uzyskaniu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny, zatwierdza arkusz organizacji w terminie do 29 maja danego roku. Arkusz ten określa m.in. liczbę nauczycieli, rodzaj prowadzonych przez nich zajęć oraz liczbę godzin tych zajęć. Uwzględnia również tygodniowy wymiar godzin zajęć religii dla poszczególnych oddziałów.
Wyzwania i trudności
Podpisanie rozporządzenia wiąże się z koniecznością wprowadzenia zmian w już zatwierdzonych arkuszach. To zadanie może być trudne, zwłaszcza ze względu na problem z oszacowaniem liczby uczniów, którzy będą zainteresowani nauką religii w nowych warunkach lub których rodzice wyrażą życzenie zorganizowania takich lekcji.
Krytycy zmian zwracają również uwagę na trudności w realizowaniu podstawy programowej w grupach międzyklasowych. Łączone mogą być dzieci z klas I-III albo IV-VIII, co oznacza, że uczniowie w wieku 10 lub 11 lat mogą uczyć się np. z piętnastolatkami. Dzieci w tych przedziałach wiekowych są na innym poziomie rozwojowym, mają różne potrzeby i inne problemy. Wykonywanie zadań przez katechetów może napotykać duże trudności.
Zmiany w organizacja lekcji religii i etyki w szkołach
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zajęcia z religii lub etyki są organizowane w szkołach lub przedszkolach na wniosek rodziców. Uczestnictwo w tych zajęciach nie jest obowiązkowe, a uczniowie mają wybór między religią a etyką. Mogą również uczęszczać na oba przedmioty lub zdecydować się na brak udziału w nich.
Przedszkola i szkoły mają obowiązek zorganizowania lekcji religii w danym oddziale lub klasie, jeśli na te zajęcia zgłosi się co najmniej siedmiu uczniów. To samo dotyczy przedszkoli, gdzie minimalna liczba zgłoszonych dzieci wynosi siedmioro. Jeśli liczba uczniów jest mniejsza, przedszkole lub szkoła muszą zorganizować lekcje religii w grupie międzyoddziałowej lub międzyklasowej. Te same zasady obowiązują w przypadku lekcji etyki.
Projektowana nowelizacja rozporządzenia ma na celu uelastycznienie organizacji lekcji religii i etyki. Zmiany pozwolą na tworzenie grup międzyoddziałowych lub międzyklasowych, nawet jeśli w danym oddziale lub klasie zgłosi się siedmiu lub więcej uczniów. To ma obowiązywać również w przedszkolach.
Dodatkowo, wprowadzony zostanie przepis ograniczający liczbę uczniów w grupie międzyoddziałowej lub międzyklasowej. W klasach IV-VIII szkoły podstawowej oraz w szkołach ponadpodstawowych maksymalnie może być 30 uczniów, a w przedszkolach i klasach I-III szkół podstawowych maksymalnie 25 dzieci. Ponadto, w szkołach podstawowych możliwe będzie tworzenie grup międzyklasowych wyłącznie w ramach danego etapu edukacyjnego, czyli dla klas I–III lub klas IV–VIII.