REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Profilaktyka to najskuteczniejsza i najmniej kosztowna, choć wciąż niedostatecznie wykorzystywana strategia walki z rakiem [WYWIAD]

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Rak, nowotwór
Rak, nowotwór
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Badania pokazują, że wczesne wykrycie raka zwiększa szanse na wyleczenie nawet o 90%. Które badania profilaktyczne powinniśmy wykonywać regularnie? Kto może nam je zlecić? Na pytania odpowiadają eksperci w dziedzinie profilaktyki nowotworów dr Gianpaolo Suriano i dr Magdalena Romańczuk.

Dlaczego badania przesiewowe są ważne w profilaktyce onkologicznej? Które z nich powinniśmy wykonywać regularnie?

Gianpaolo Suriano, doktor nauk humanistycznych, specjalista ds. polityki Badania naukowe - Misja Rak Komisja Europejska: Badania przesiewowe na poziomie populacji pozwalają w ogromnym stopniu ograniczyć skutki nowotworów. 

REKLAMA

REKLAMA

Zalecenie Rady dotyczące badań przesiewowych w kierunku raka, które zostało przyjęte w 2003 roku, stanowiło przełom w walce z chorobą, ustanawiając podstawowe zasady najlepszych praktyk w zakresie wczesnego rozpoznawania nowotworów w całej UE. W odpowiedzi na złożoną przez Komisję propozycję ulepszenia profilaktyki poprzez wczesne rozpoznawanie – 9 grudnia 2022 roku Rada przyjęła nowe zalecenie dotyczące badań przesiewowych w kierunku raka, zmieniając dotychczasowe wytyczne dotyczące raka piersi, jelita grubego i szyjki macicy oraz rozszerzając ich zakres o badania przesiewowe w kierunku raka prostaty i płuc, a także dodatkowe wytyczne dotyczące badań w kierunku raka żołądka w poszczególnych krajach i regionach.

Szacuje się na przykład, że dzięki uwzględnieniu raka płuc w badaniach przesiewowych można uniknąć nawet 22 tys. zgonów rocznie w Europie, a dzięki wcześniejszemu rozpoznaniu i leczeniu zakażenia Helicobacter pylori – można zapobiec 35–40% zgonów z powodu raka żołądka. Równie skuteczne wczesne rozpoznanie raka prostaty mogłoby zmniejszyć śmiertelność nawet o połowę.

Obok Europejskiego planu walki z rakiem kluczową rolę na drodze do tego celu odegrała Misja UE na rzecz walki z rakiem, szczególnie jeśli chodzi o zadbanie, aby zaktualizowane wytyczne uwzględniały najnowsze osiągnięcia naukowe. Wysiłki te będą kontynuowane w ramach wdrażania badań przesiewowych w państwach członkowskich.

REKLAMA

Już w 2022 roku misja przeznaczyła 60 mln euro na rozwój innowacyjnych metod i technologii w zakresie badań przesiewowych oraz wczesnego rozpoznawania nowotworów. Na 2024 rok przewidziano dodatkowe środki na rozwój metod wczesnego rozpoznawania nowotworów dziedzicznych. Środki te stanowią uzupełnienie blisko 70 mln euro z programu EU4Health (2022–2023), przeznaczonego na wsparcie państw członkowskich we wdrażaniu badań przesiewowych.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Wspólnym celem jest, aby do 2025 roku badaniami w kierunku raka piersi, jelita grubego i szyjki macicy objęto 90% osób spełniających stosowne kryteria. Dodatkowo – zgodnie z zaleceniami Rady – badania te mają zostać rozszerzone o raka prostaty, płuc i żołądka.

Do jakich badań pacjent ma dostęp bezpłatnie? Czy lekarz rodzinny może je zlecić podczas rutynowej wizyty kontrolnej?

Dr Magdalena Romańczuk, Centrum Ultrasonograficznej Diagnostyki s.c. w Zabrzu: Lekarz rodzinny może skierować pacjenta na szereg badań finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Należą do nich badania krwi (morfologia, w tym erytrocyty i płytki krwi), biochemiczne i immunochemiczne (np. sód, potas, glukoza, żelazo, cholesterol), a także badania moczu, kału, układu krzepnięcia oraz badania mikrobiologiczne. Bezpłatne badania obejmują również diagnostykę ultrasonograficzną, taką jak USG tarczycy, przytarczyc czy obwodowych węzłów chłonnych oraz badania radiologiczne (np. kości czy klatki piersiowej). Jeśli przychodnia przystąpiła do budżetu na koordynowaną opiekę diagnostyczną, pacjenci mogą skorzystać z dodatkowych badań w ramach tego programu. Lekarz rodzinny może także skierować pacjenta na gastroskopię, kolonoskopię czy tomografię komputerową płuc (jeśli zdjęcie RTG klatki piersiowej wykaże nieprawidłowości), które można wykonać w każdej placówce współpracującej z NFZ. Na podstawie objawów lub oceny ryzyka zdrowotnego lekarz może zlecić te badania już podczas wizyty kontrolnej. Z kolei bardziej zaawansowane badania, takie jak rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa, wymagają skierowania do specjalisty.

3. Jak wygląda obecnie diagnostyka onkologiczna w Polsce? Czy dużo chorób wykrywanych jest we wczesnym stadium?

Dr Magdalena Romańczuk: Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów na wczesnym etapie wykrywanych jest jedynie 30% przypadków raka w Polsce, co obniża statystyki przeżycia. Mimo że badania przesiewowe, takie jak mammografia (rak piersi) czy cytologia (rak szyjki macicy), są bezpłatne, ich skuteczność ogranicza niedostateczna świadomość społeczna. Obecnie dostępne są bezpłatne programy badań przesiewowych, których celem jest wczesne wykrywanie nowotworów:

  • mammografia – dla kobiet w wieku od 45 do 74 lat, wykonywana co dwa lata w kierunku raka piersi.
  • cytologia – dla kobiet w wieku od 25 do 59 lat, wykonywana co dwa lata w kierunku raka szyjki macicy.
  • kolonoskopia – dla osób w wieku od 55 do 64 lat oraz dla osób w wieku od 40 do 49 lat, jeśli u bliskiego krewnego pierwszego stopnia zdiagnozowano raka jelita grubego.

Niestety, udział w tych programach pozostaje stosunkowo niski – np. kolonoskopię wykonuje się tylko u ok. 17% osób z grupy docelowej.

Od 1 lipca 2023 roku można zapisać się na bezpłatne badania laboratoryjne poprzez centralną e-rejestrację. Osoby, które ukończyły 40 lat, mogą wykonywać te badania co 12 miesięcy.

Według Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego zaleca się wykonywanie USG piersi raz w roku od 20. roku życia. Natomiast w przypadku występowania raka piersi u matki lub babci badania te powinny być przeprowadzane co sześć miesięcy. Wiele firm i fundacji, takich jak AVON, Fundacja OnkoCafe czy Fundacja Oko w Oko z Rakiem, promuje i organizuje bezpłatne badania. Miasto Zabrze od 2020 roku corocznie finansuje ok. 1000 bezpłatnych badań USG piersi, podnosząc świadomość i umożliwiając wczesne rozpoznanie niepokojących zmian. Październik to tradycyjnie miesiąc świadomości raka piersi.

Badania USG jąder i prostaty promowane w ramach listopadowej akcji „Zapuść wąsy i zbadaj jądra” mają duży udział w uświadamianiu znaczenia samobadania jąder i potrzeby działań profilaktycznych. Fundacja Kapitan Światełko z Zabrza aktywnie uczestniczy w kampanii „Mosznowładcy”, organizując darmowe badania ultrasonograficzne jąder i prostaty w wielu miastach w Polsce.

Aby poprawić sytuację w zakresie diagnostyki, rząd wdrożył Narodową Strategię Onkologiczną na lata 2020–2030. Jej celem jest zwiększenie dostępności nowoczesnych metod diagnostycznych, poprawa wczesnego rozpoznania nowotworów oraz podniesienie jakości opieki onkologicznej.

Zorganizowana między innymi w Polsce kampania „Spójrz, Polsko! Miej baczne oko na raka!” stanowi element Misji UE w zakresie walki z rakiem. Jakie są główne założenia Misji i na czym ona polega?

Gianpaolo Suriano: Każdego roku w Europie rozpoznaje się raka u 2,7 mln osób, a 1,3 mln umiera z jego powodu, co według szacunków kosztuje przeciętnie 100 mld euro w skali roku. Te liczby będą rosły ze względu na starzenie się ludności, niezdrowy tryb życia, wpływ pandemii COVID-19 oraz czynniki środowiskowe i warunki pracy. Co ważne, ok. 40% przypadków raka można uniknąć lub wyleczyć, jeśli zostaną one rozpoznane na wczesnym etapie. Profilaktyka to najskuteczniejsza i najmniej kosztowna, choć wciąż niedostatecznie wykorzystywana strategia walki z rakiem. Regularne badania przesiewowe oraz edukacja na temat zdrowego stylu życia mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwory. Dzięki dofinansowaniu z środków UE mamy dostęp do coraz skuteczniejszych metod diagnostyki i leczenia, co poprawia jakość życia pacjentów i ich rodzin.

Dzięki tej inicjatywie chcemy zachęcić obywateli do udziału w programach profilaktycznych i badaniach przesiewowych oraz uświadomić im, jak unijne wsparcie dla badań i innowacji przyczynia się do postępów w tej dziedzinie.

Prezentacje objazdowe zainicjowane w ramach Misji UE na rzecz walki z rakiem realizowanej przez Dyrekcję Generalną ds. Badań Naukowych i Innowacji (DG RTD) miały wzbudzić w ludziach zainteresowanie tematem. Od 9 maja 2024 roku przez całe lato specjalny autobus podróżował po Litwie, Polsce i Rumunii, zatrzymując się w pięciu miastach w każdym z tych trzech państw. Autobus oferował przestrzeń, w której można było dowiedzieć się więcej o profilaktyce nowotworów i badaniach przesiewowych, a nawet skonsultować się ze specjalistami.

Inicjatywa skierowana do całych rodzin towarzyszyła innym ważnym wydarzeniom, takim jak Dzień Europy w Wilnie na Litwie, Europejski Festiwal Nauki w Katowicach w czerwcu oraz Międzynarodowy Festiwal Jazzowy w Braszowie w Rumunii w sierpniu. Informacje o trasie autobusu można znaleźć w odpowiednich sekcjach strony internetowej Misji na rzecz walki z rakiem.

Uczestnicy kampanii mieli okazję dowiedzieć się o metodach walki z rakiem, programach badań przesiewowych w danym kraju oraz badaniach obecnie prowadzonych w całej Unii Europejskiej. Celem kampanii jest podniesienie świadomości na temat znaczenia profilaktyki i wczesnego rozpoznania raka. W kampanii brali udział lekarze, pielęgniarki, pacjenci, osoby, które pokonały raka, a także naukowcy, którzy podczas bezpłatnych, nieformalnych spotkań dzielili się swoją wiedzą i doświadczeniami. Przeprowadzono także interaktywne gry edukacyjne dla dzieci, które miały przybliżyć im tematykę nowotworów.

Może teraz kilka słów o samej kampanii „Spójrz, Polsko! Miej baczne oko na raka!”? Jakie są jej cele i jaki jest jej przebieg? Czy to będzie regularna inicjatywa?

Gianpaolo Suriano: Prezentacja objazdowa Misji na rzecz walki z rakiem to pilotażowy projekt realizowany w trzech krajach członkowskich UE: na Litwie, w Polsce i Rumunii. Wybór tych państw oparty jest na efektach programów badań przesiewowych oraz zarządzania profilaktyką i czynnikami ryzyka nowotworów, które zostały szczegółowo opisane w profilach nowotworowych tych państw na 2023 rok.

Po zakończeniu etapu pilotażowego ocenimy skuteczność inicjatywy i na tej podstawie zdecydujemy, czy rozszerzyć ją na inne państwa członkowskie. Co istotne, kampania informacyjna dotycząca profilaktyki nowotworów będzie kontynuowana długo po ostatnim przystanku prezentacji w Iași w Rumunii. Planujemy szeroko zakrojoną kampanię „poobjazdową”, m.in. dzięki znacznemu wsparciu partnerów krajowych i lokalnych, w tym władz samorządowych, ośrodków badawczych, szpitali, a także stowarzyszeń pacjentów i osób, które pokonały raka, którym zależy na długofalowym powodzeniu i oddziaływaniu inicjatywy.

Co może skłonić Polki i Polaków do badań profilaktycznych? Statystyki?

Dr Magdalena Romańczuk: Badania pokazują, że wczesne wykrycie raka zwiększa szanse na wyleczenie nawet o 90%. Na przykład regularne badania cytologiczne mogą zmniejszyć ryzyko śmierci z powodu raka szyjki macicy o 80%. Kluczowe dla zwiększenia liczby Polaków uczestniczących w badaniach profilaktycznych są kampanie informacyjne, lepsza dostępność usług medycznych oraz eliminacja barier, takich jak długi czas oczekiwania czy brak skierowań.

Poprawa stanu zdrowia Polaków wymaga szerokiego dostępu do bezpłatnych badań, lepszego wykorzystania badań przesiewowych oraz intensywnej edukacji na temat profilaktyki zdrowotnej. Kluczowe jest przekonanie społeczeństwa, że wczesne rozpoznawanie chorób, w tym raka, znacząco zwiększa szanse na wyleczenie. Nieocenioną rolę w zachęcaniu do regularnych badań odgrywają więc lekarze rodzinni oraz skuteczne kampanie informacyjne.

Co jeszcze, poza badaniami, jest ważne w profilaktyce nowotworów?

Gianpaolo Suriano: Profilaktyka nowotworów obejmuje działania, które zmniejszają ryzyko zachorowania na raka. Kluczowe jest prowadzenie zdrowego trybu życia, w tym utrzymywanie zbilansowanej diety, ograniczanie spożycia alkoholu, regularna aktywność fizyczna oraz unikanie kontaktu z szkodliwymi substancjami, takimi jak tytoń, zanieczyszczenia środowiska czy promieniowanie. Ponadto w zapobieganiu niektórym rodzajom nowotworów mogą pomóc określone leki lub szczepionki. Konsekwentne stosowanie tych strategii profilaktycznych pozwala znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka.

Europejski kodeks walki z rakiem przyjęty przez Komisję Europejską ma na celu informowanie społeczeństwa o sposobach zapobiegania rozwojowi nowotworów. Czwarta edycja kodeksu zawiera dwanaście praktycznych zaleceń. Szacuje się, że ich powszechne stosowanie mogłoby zapobiec blisko połowie zgonów z powodu raka w Europie. W ramach wsparcia profilaktyki nowotworowej Misja UE na rzecz walki z rakiem przeznaczyła 75 mln euro na aktywizację profilaktyki pierwotnej, w tym promowanie zdrowych nawyków.

Dziękuję za rozmowę.

Więcej ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej Infor.pl

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Koniec pobłażania dla agresji wobec lekarzy – nowe wytyczne Prokuratora Generalnego [PDF]

Wzrost liczby przypadków agresji wobec pracowników ochrony zdrowia skłonił Prokuratora Generalnego do wydania jednoznacznych wytycznych w sprawie prowadzenia postępowań karnych w takich sprawach. Naczelna Izba Lekarska z zadowoleniem przyjęła tę decyzję, podkreślając, że to efekt długofalowych działań środowiska lekarskiego na rzecz poprawy bezpieczeństwa.

Stanowisko NIL z 2023 r. ws. biorezonansu

W przestrzeni publicznej coraz częściej pojawiają się doniesienia o stosowaniu terapii biorezonansu magnetycznego – metody, która zyskuje popularność zarówno wśród zwolenników medycyny alternatywnej, jak i osób poszukujących niekonwencjonalnych sposobów leczenia różnych dolegliwości. Przypominamy stanowisko Rady Ekspertów Naczelnej Izby Lekarskiej z sierpnia 2023 r.

Nawet 80 km/h. Tak pędzą dzieciaki na hulajnogach

Coraz więcej dzieci trafia do szpitali z poważnymi urazami po wypadkach na elektrycznych hulajnogach – alarmuje Mateusz Struś asystent z Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej, Dziecięcego Szpitala Klinicznego WUM. Jego zdaniem główną przyczyną jest nadmierna prędkość oraz brak kasków, a nieletni pacjenci często osiągają na własnych hulajnogach nawet 70–80 km/h.

Sześć wsi w Polsce stanie się miastem od początku 2026 roku. Wiemy już które

Od 1 stycznia 2026 r. roku w Polsce przybędzie sześć miast. Tak wynika z założeń projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany nazwy gminy (RD214), które zostały opublikowane 14 lipca 2025 r. w wykazie prac legislacyjnych rządu. Nastąpi też 6 zmian dotyczących ustalenia granic gmin, 9 zmian dotyczących ustalenia granic miast i jedna zmiana nazwy miasta.

REKLAMA

126 mln zł na lądowiska dla SOR. Rusza nabór na dofinansowanie z Funduszu Medycznego

Ministerstwo Zdrowia ogłosiło nowy konkurs w ramach Funduszu Medycznego: „Dotacja na modernizację lub budowę lądowisk dla śmigłowców przy szpitalnych oddziałach ratunkowych (SOR)”. Program ma na celu poprawę dostępności i bezpieczeństwa transportu lotniczego pacjentów w stanach zagrożenia życia. Szpitale będą mogły otrzymać nawet 97% dofinansowania na budowę lub modernizację lądowisk. Nabór wniosków rozpocznie się 31 lipca 2025 roku.

420 tys. osób otrzymało świadczenia w ramach renty wdowiej, wydano 51,3 tys. decyzji odmownych

Już blisko 420 tys., osób otrzymało rentę wdowią. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłacił na ten cel ponad 1,4 mld zł brutto, z czego prawie 150 mln zł to kwota, o którą wzrosły wypłaty w związku ze zbiegiem świadczeń.

Kiedy kompleksowy remont linii średnicowej w Warszawie? Minister wskazał kluczowe terminy i zakres prac. Stację Warszawa Powiśle zastąpią dwa nowe przystanki osobowe

W dniu 9 lipca 2025 r. minister infrastruktury – w odpowiedzi na interpelację poselską – udzielił obszernych informacji odnośnie terminów i zakresu modernizacji kolejowej linii średnicowej w Warszawie. Okazuje się, że jako pierwsza (w latach 2026-2029) będzie realizowana część wschodnia linii średnicowej (na praskim brzegu Wisły). Natomiast w drugim etapie (po 2030 r.) zmodernizowana będzie część zachodnia: od stacji Warszawa Zachodnia (bez samej stacji), przez stacje Warszawa Ochota, Warszawa śródmieście do ul. Wybrzeże Szczecińskie. Co ważne, w tym drugim etapie powstaną dwie nowe stacje w rejonie ronda de Gaulle’a oraz pomiędzy ul. Solec i Wybrzeże Kościuszkowskie a obecny przystanek Warszawa Powiśle zostanie na stałe wyłączony z użytkowania. Także w drugim etapie modernizacji zostanie przebudowany tunel średnicowy i most średnicowy na Wiśle.

Rolnicy dostaną własnego rzecznika? PSL składa projekt ustawy

Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego złożył w Sejmie projekt ustawy, której głównym celem jest powołanie nowej instytucji – Rzecznika Praw Rolników. Funkcję tę miałby każdorazowo pełnić Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych, co – według autorów projektu – ma zagwarantować niezależność i bliskość tej roli wobec środowisk rolniczych.

REKLAMA

Odwołanie od decyzji administracyjnej. Najważniejsze informacje

Wiele życiowych spraw załatwianych jest decyzją administracyjną. Może to być np. zameldowanie na pobyt stały lub czasowy, przyznanie lub odmowa zasiłku rodzinnego, cofnięcie świadczeń z MOPS, przyjęcie lub nieprzyjęcie dziecka do przedszkola albo szkoły, określenie wysokości podatku od nieruchomości, pozwolenie na budowę, zajęcie pasa drogowego, zasiłków z tytułu choroby i macierzyństwa, świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Coraz więcej Polaków regularnie podróżuje koleją. Dokąd i jak często jeździmy pociągiem?

Kolej w Polsce przeżywa rozkwit – w ubiegłym roku odnotowano rekordową liczbę przejazdów. Aż 45% Polaków deklaruje sympatię do tego środka transportu, szczególnie młodzi (16–24 lata) i mieszkańcy Pomorza, którzy podróżują średnio 33 razy rocznie. Jaka jest najczęściej uczęszczana trasa? W jakie dni Polacy najczęściej kupują bilety? Jaki rodzaj pociągu preferują?

REKLAMA