Uchwałą Rady Miasta Miasto G. przystąpiło do Sportowej Spółki Akcyjnej BI.
Uchwałą z 23 września 1999 r. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku (RIO) unieważniło przewidziane w budżecie wydatki na pokrycie udziałów Miasta G. w spółce. W uzasadnieniu orzeczenia podniesiono, że sportowa spółka akcyjna powstała na podstawie ustawy z 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej, a zatem jest spółką komercyjną.
Jednostka samorządu terytorialnego może z kolei przystępować i tworzyć spółki prawa handlowego spełniające warunki wynikające z art. 10 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej. Uznając, że utworzona spółka nie spełnia warunków z art. 10 ust. 1 i ust. 2 tej ustawy, zaś zakres jej działań przekracza uprawnienia z art. 10 ust. 3 ustawy, stwierdzono, że miasto G., tworząc SSA, rozpoczęło działalność gospodarczą niedozwoloną przepisami prawa.
W skardze do NSA gmina wywodziła dopuszczalność swojego udziału w spółce. Uznała, że po pierwsze, opierając się na przepisach ustawy o kulturze fizycznej, że podstawową jednostką organizacyjną, realizującą cele i zadania w zakresie kultury fizycznej, jest klub sportowy, który działa w formie spółki akcyjnej. Z przepisów tej ustawy wynika, że jednostki samorządu terytorialnego realizują zadania w zakresie kultury fizycznej jako zadania własne.
Po drugie, podstawą prawną przystąpienia gminy do spółki są przepisy art. 10 ust. 3 ustawy o gospodarce komunalnej. Dotyczy to sytuacji, gdy taka spółka zajmuje się działalnością promocyjną, a także gdy są to spółki ważne dla rozwoju gminy. Po trzecie, zgodnie ze statutem spółki, obok uczestnictwa w profesjonalnych zawodach sportowych, do zadań tego podmiotu będzie należało również: promocja miasta G., promocja sportu oraz prowadzenie działalności na rzecz jego rozwoju.
UZASADNIENIE
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga nie jest zasadna. Nie można zgodzić się z argumentacją gminy, że realizacja zadań z zakresu kultury fizycznej ukierunkowana na sport profesjonalny jest zadaniem o charakterze użyteczności publicznej i w związku z tym należy do zadań własnych gminy. Definicję zadań własnych gminy formułuje bowiem art. 6 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, który stanowi, że do zadań gminy należą zadania publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. W tym wypadku współudział w spółce prawa handlowego, której podstawowa działalność polega na prowadzeniu wyczynowej działalności sportowej nastawionej na osiąganie zysku, nie może być zakwalifikowany do zadań publicznych. Tylko zadanie publiczne można zaliczyć do kategorii zadań o charakterze użyteczności publicznej, to znaczy takich, które w odniesieniu do gminy polegają na zaspokajaniu zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej.
Zasadnicza odmienność między gospodarką komunalną a działalnością gospodarczą polega głównie na tym, że gospodarka komunalna nie ma celu zarobkowego.
Należy stwierdzić, że zgodnie z definicją wynikającą z art. 3 pkt 5 ustawy z 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej, sport profesjonalny jest rodzajem sportu wyczynowego, uprawianym w celach zarobkowych. W celu jego wykonywania, zgodnie z rozdziałem 5 ustawy o kulturze fizycznej, powołuje się spółki akcyjne, działające na podstawie przepisów kodeksu handlowego, ze zmianami wynikającymi z ustawy o kulturze fizycznej. Przepisy tego rozdziału są więc lex specialis w stosunku do przepisów kodeksu handlowego i stąd odrębność spółek utworzonych na ich podstawie.
Z przepisów tych wynika, że utworzenie sportowej spółki akcyjnej będzie się wiązało z działalnością gospodarczą gminy prowadzoną na podstawie kodeksu handlowego i w celu uzyskania zysku.
Mając na uwadze powyższe, należy zgodzić się z oceną Kolegium RIO, że Miasto G., tworząc Sportową Spółkę Akcyjną, rozpoczęło działalność gospodarczą niedozwoloną przepisami prawa.
Przygotowali ADAM MAKOSZ I ARKADIUSZ JARASZEK
Wyrok NSA z 6 grudnia 2000 r.
SYGN. AKT I SA/Gd 1977/99
OPINIA
Marcin Majewski
radca prawny Koksztys Kancelarii Prawa Gospodarczego z siedzibą we Wrocławiu
Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich, jeżeli łącznie zostanie spełnionych kilka warunków. Chodzi np. o istnienie niezaspokojonej potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym oraz występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływające ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia. Pewne ograniczenia nie stanowią jednak przeszkody dla prowadzenia przez gminę działalności gospodarczej poza sferą użyteczności publicznej, w przypadku posiadania przez gminę akcji lub udziałów spółek zajmujących się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego, a także innych spółek ważnych dla rozwoju gminy. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że utworzenie przez gminę sportowej spółki akcyjnej nie jest możliwe, gdyż jej podstawowa działalność polega na prowadzeniu wyczynowej działalności sportowej nastawionej na osiąganie zysku. Stąd współudział gminy w takiej spółce nie może być zakwalifikowany do zadań publicznych, a jednocześnie przedmiot działalności takiej spółki nie należy do wyżej wymienionych rodzajów działalności, enumeratywnie określonych w ustawie o gospodarce komunalnej.