Gminy oraz inne samorządy mogą starać się o środki na rozwój, rozbudowę i budowę inwestycji proekologicznych nie tylko z PO IiŚ oraz z RPO, ale i z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) oraz z Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW). W ostatnim przypadku pomoc obejmuje samorządy tylko z pięciu województw: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego.
Na inwestycje w ochronę środowiska w ramach PO IiŚ na lata 2007-2013 przeznaczono około 5 mld euro. W ramach tego programu można realizować inwestycje z zakresu gospodarki wodno-ściekowej. Wspierane będą inwestycje prowadzące do zredukowania ilości zanieczyszczeń odprowadzanych ze ściekami do wód i ziemi. Realizowane będą także przedsięwzięcia kompleksowe, a wraz z nimi inwestycje mające na celu zapewnienie odpowiedniej jakości wody pitnej w aglomeracjach.
Samorządy jednak powinny pierwsze kroki przy staraniu się o dotacje postawić u zarządców RPO.
Pierwsze kroki
Pierwszym krokiem, jaki musi podjąć gmina, aby pozyskać środki unijne, jest określenie zakresu rzeczowego inwestycji oraz jej kosztów, a następnie określenie, do którego z programów operacyjnych przedmiotowo inwestycja się kwalifikuje. Nie można bowiem jednocześnie ubiegać się o dofinansowanie z krajowego i regionalnego programu operacyjnego. W tym celu ustalona została tzw. linia demarkacyjna, czyli zestaw kryteriów wskazujących dla określonych projektów miejsce ich realizacji w ramach konkretnego programu operacyjnego. Przykładowo, gmina, która znajduje się w aglomeracji poniżej 15 tys. mieszkańców (dokładnie 15 tys. RLM) i chce ze środków unijnych wybudować system kanalizacji sanitarnej, powinna złożyć wniosek w ramach właściwego regionalnego programu operacyjnego, gdyż przedmiotowa inwestycja nie kwalifikuje się do wsparcia w ramach programu krajowego, jakim jest PO IiŚ.
Z zakresu gospodarki odpadami wspierane będą projekty, których realizacja zapobiegnie oraz ograniczy wytwarzanie odpadów komunalnych, przyczyni się do wdrażania technologii odzysku, w tym recyklingu. Refinansowane będą koszty rekultywacji gruntów poprzemysłowych i powojskowych.
Wspierane będą przedsięwzięcia ograniczające ryzyka zagrożeń ekologicznych. Jednocześnie preferowane będą projekty dotyczące renaturyzacji, przywracające funkcjonalność przyrodniczą, hamujące odpływ wody, zwiększające naturalną retencję i bezpieczeństwo przeciwpowodziowe.
Dotowane będą działania na rzecz ochrony przyrody na obszarach chronionych, prowadzące do ograniczenia degradacji środowiska naturalnego oraz strat zasobów różnorodności biologicznej.
Refundacja z PO IiŚ
Refundacji podlegają wszystkie koszty, które przyczyniły się do zrealizowania przedsięwzięcia inwestycyjnego w okresie od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2015 r. Refundacja poniesionych wydatków jest uzależniona od zawarcia umowy o dofinansowanie. Weryfikacji podlegają również zadania realizowane w ramach poszczególnych priorytetów określone w szczególności w Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach PO IiŚ. Każda instytucja zarządzająca innym programem operacyjnym przygotowuje dodatkowy dokument uszczegóławiający zasady dofinansowania realizacji projektów.
W przypadku PO IiŚ jest to Szczegółowy opis priorytetów Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (nazywany Uszczegółowieniem, będący obecnie jeszcze projektem), który stanowi kompendium wiedzy dla potencjalnych beneficjentów programu operacyjnego na temat możliwości i sposobu realizacji projektów, m.in. proekologicznych.
Zawarte w nim informacje dotyczące typów projektów, listy potencjalnych beneficjentów oraz systemu wdrażania, ułatwią przygotowanie dokumentacji projektu i prawidłowe przygotowanie wniosku o jego dofinansowanie.
Wszystkie właściwe dokumenty dotyczące PO IiŚ (program, uszczegółowienie, wytyczne itd.) umieszczone są na stronie internetowej Ministerstwa Rozwoju Regionalnego www.mrr.gov.pl oraz instytucji zarządzającej PO IiŚ www.pois.gov.pl.
Dofinansowanie
Aby starać się o dofinansowanie przedsięwzięcia, należy spełniać wiele kryteriów, które klasyfikują projekt do danego programu, priorytetu, działania. Przykładowo, aby uzyskać wsparcie dla przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska w ramach PO IiŚ, tj. budowa i modernizacja sieci wodno-kanalizacyjnej bądź ograniczenie wytwarzania odpadów czy rekultywacja składowisk, należy dobrze przestudiować opis priorytetu I. W ramach tego priorytetu wspierane będą głównie przedsięwzięcia zmierzające do zapewnienia skutecznych i efektywnych systemów zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM.
Dodatkowo istnieje możliwość włączenia w projekt zadań dotyczących zaopatrzenia w wodę oraz budowy kanalizacji deszczowej. W ramach działania do wsparcia kwalifikują się projekty, które spełniają warunek, w którym ponad 50 proc. kosztów całkowitych dotyczy kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków.
W zakresie gospodarki odpadami (priorytet II PO IiŚ) realizowane będą duże inwestycje, takie jak inwestycje z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi dotyczące instalacji i systemów obsługujących min. 150 tys. mieszkańców.
Aby otrzymać pomoc, niezbędna jest znajomość następujących dokumentów:
• opis konkretnego programu operacyjnego, z którego będziemy starać się o pomoc,
• szczegółowy opis priorytetów, i działań,
• wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków,
• wzór wniosku o dofinansowanie projektu,
• instrukcja wypełniania wniosku,
• zakres studium wykonalności projektu,
• wzór umowy o dofinansowanie projektu,
• na końcu wzór wniosku o płatność.
Wszystkie dokumenty są dostępne na stronie internetowej: www.funduszestrukturalne.gov.pl.
ŚRODOWISKOWE OSIE PRIORYTETOWE PO IIŚ
Priorytet I: Gospodarka wodno-ściekowa
• Działanie 1.1 Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM
Priorytet II: Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi
• Działanie 2.1 Kompleksowe przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi ze szczególnym uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych
• Działanie 2.2 Przywracanie terenom zdegradowanym wartości przyrodniczych i ochrona brzegów morskich
Priorytet III: Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska
• Działanie 3.1 Retencjonowanie wody i zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego
• Działanie 3.2 Zapobieganie i ograniczanie skutków zagrożeń naturalnych oraz przeciwdziałanie poważnym awariom
• Działanie 3.3 Monitoring środowiska
Priorytet V: Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych
• Działanie 5.1 Wspieranie kompleksowych projektów z zakresu ochrony siedlisk przyrodniczych (ekosystemów) na obszarach chronionych oraz zachowanie różnorodności gatunkowej
• Działanie 5.2 Zwiększenie drożności korytarzy ekologicznych
• Działanie 5.3 Opracowanie planów ochrony
• Działanie 5.4 Kształtowanie postaw społecznych sprzyjających ochronie środowiska, w tym różnorodności biologicznej.
Źródło: Ministerstwo Środowiska.
Priorytet IV jest adresowany wyłącznie do przedsiębiorstw.
Andrzej Okrasinski
andrzej.okrasinski@infor.pl