Głównym zadaniem sekretarza gminy w świetle ustawy jest „organizacja pracy urzędu i zarządzanie jego zasobami ludzkimi". Sekretarz podlega bezpośrednio kierownikowi danego urzędu, najczęściej wójtowi gminy. Może on otrzymać od niego upoważnienie do wykonania jakichś zadań z zakresu działań wójta. Sekretarz gminy jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, a nie mianowany. Oznacza to, że nabór na to stanowisko jest otwarty i konkurencyjny. Zapis w ustawie mówi, że kandydat na stanowisko sekretarza musi być apolityczny i bezpartyjny.
Zdaniem oponentów aktualnych regulacji, to stanowisko jest zbędne w małych gminach i świadczy o jego rozrzutności. Obiektywnie jest w tym sporo racji, bo trudno uzasadnić zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy sekretarza gminy, ponosząc przy tym znaczne koszty na jego wynagrodzenie, jeżeli wójt świetnie spełnia swoje obowiązki i nie potrzebuje zastępcy. Z drugiej jednak strony by administracja gminy i system zarządzania kadrami funkcjonowały sprawnie niezbędne jest autonomiczne stanowisko sekretarza, który będzie miał odpowiednie zadania i kompetencje do ich wykonywania.
Sekretarz gminy współpracując z wójtem ma zapewnić sprawne działanie urzędu. Sekretarz zarządzając gminnym system kadr powinien zapewnić pracownikom odpowiednią motywację do wykonywania obowiązków, tak by odczuwali oni konkurencyjność i jednocześnie dążyli do stabilizacji pracy. Dba przez to by pracownicy podnosili swoje kwalifikacje. Zajmuje się organizacją szkoleń i prowadzeniem spraw doskonalenia zawodowego pracowników urzędu. Do jego obowiązków należy opracowanie zakresu czynności poszczególnych stanowisk pracy, tym samym rozstrzyganie ewentualnych sporów kompetencyjnych pomiędzy pracownikami. Bardzo często to właśnie sekretarze zajmują się nadzorowaniem czasu pracy pracowników urzędu i dbają o to, by przepisy prawa, porządku i dyscypliny pracy były przestrzegane. Chodzi głównie o poprawność formalno-prawną przygotowywanych dokumentów, czyli nadzór nad przestrzeganiem regulaminu, instrukcji kancelaryjnej i kodeksu postępowania administracyjnego.
Kolejnym zadaniem sekretarza jest wdrażanie nowoczesnych technik pracy do nieco skostniałego gminnego systemu zarządzania. Przeciwnicy zarzucają jednak sekretarzom stronniczość i brak samodzielności, co w efekcie przekłada się na ścisłe wykonywanie poleceń wójta. Sami sekretarze gminni już od kilku lat dążą do wzmocnienia swego statusu podkreślając wagę autonomiczności względem stanowiska wójta.
Czytaj także: Czy udostępnianie dokumentów przez urząd zawsze jest bezpłatne>>
W zakres obowiązków sekretarzy wpisuje się także nadzór merytoryczny i koordynacja pracy poszczególnych stanowisk na posiedzeniach sesji rady gminy. Zajmują się także opracowywaniem projektów zmian aktów ustrojowych danego urzędu gminy. By wypełniać te zadania muszą współpracować z radą gminy i jej komisjami. Ich praca wymaga możliwości podejmowania samodzielnych decyzji, nic więc dziwnego, że dążą do wzmocnienia swojej pozycji. W tej chwili mimo szeregu zadań, które przed nimi stoją, w dalszym ciągu są uzależnieni od decyzji wójta. Mają obowiązek skompletowania i przedstawienia dokumentacji z pracy rady gminy wójtowi.
Do ich obowiązków należy również organizacja i prowadzenie stażów absolwenckich, praktyk studenckich i uczniowskich. Dbają o to by w urzędzie przepisy dotyczące danych osobowych i tajemnicy służbowej i państwowej były przestrzegane. W czasie wyborów i referendum zajmują się ich organizacją i czuwaniem nad ich prawidłowym przebiegiem. Sekretarze koordynują projekty mające na celu zmniejszanie skutków bezrobocia i nadzorują wyjaśnianie skarg i wniosków składanych przez mieszkańców gminy.
Kolejny zakres zadań to prowadzenie spraw związanych z realizacją zamówień publicznych, z uwzględnieniem:
- przestrzegania prawidłowości procedur zamówienia publicznego,
- sporządzania specyfikacji warunków danego przetargu,
- przygotowania i przeprowadzania przetargów.
Ponadto przewodniczą oni komisji przetargowej i prowadzą rejestr zamówień publicznych.
Czytaj także: Dodatek funkcyjny dla sekretarza szkoły>>
Zakres działań sekretarza gminy wpisany w ustawową „organizację pracy urzędu i zarządzanie jego zasobami ludzkimi” jest więc niezwykle obszerny. Nie znaczy to jednak, że każdy sekretarz gminy wypełnia cały ten szereg prac, o których była mowa. Mimo zróżnicowania zakresu obowiązków, wynikającego z uwarunkowań lokalnych, tempa rozwoju i wielkości gminy, należy stwierdzić, że jeżeli osoba taka sprawnie wypełnia swoje obowiązki to jej rola jest nieoceniona dla funkcjonowania urzędu gminy. Biorąc pod uwagę, że sytuacja każdego urzędu gminy jest inna, to organizacja pracy i zakres obowiązków jej pracowników ze szczególnym uwzględnieniem sekretarza musi być indywidualny. O tym w dużej mierze może zadecydować wójt, który umiejętnie koordynując pracą swoich podwładnych zapewni sprawną pracę urzędu.
Jakub Koguciuk
samorzad.infor.pl