Zgodnie z ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji poborca skarbowy to pracownik organu egzekucyjnego wyznaczony do dokonywania czynności egzekucyjnych w egzekucji obowiązku o charakterze pieniężnym. Zatem w przypadku zaległości podatkowych z tytułu podatków i opłat lokalnych to upoważniony indywidualnie przez prezydenta (burmistrza, wójta) pracownik urzędu. Choć może być to również poborca urzędu skarbowego, jeżeli ktoś zalega np. z podatkiem dochodowym, albo pracownik izby celnej, gdy nie uiścimy w porę podatku akcyzowego.
Najbardziej popularnym środkiem, a zarazem najmniej dokuczliwym jest egzekucja ze środków pieniężnych. Polega ona na tym, że poborca skarbowy dociera do dłużnika i egzekwuje zaległą należność. Do pobrania zaległości poborca musi mieć tytuł egzekucyjny wystawiony w formie i zgodnie z zasadami przepisów prawa. Na jego podstawie dopomina się zapłaty zaległego podatku. Jeżeli zaległość jest bezsporna i dłużnik reguluje zobowiązanie, to poborca wystawia mu tzw. pokwitowanie odbioru pieniędzy, które jest drukiem ścisłego zarachowania, a zarazem jedynym dokumentem, którym może się posłużyć poborca, przyjmując zapłatę. Na jego podstawie dłużnik reguluje należność, a tym samym organ egzekucyjny kończy postępowanie. Następnie na podstawie wystawionych dokumentów poborca jest rozliczany pod względem merytorycznym i księgowym.
Innym środkiem, dzięki któremu organy egzekwują swoje należności, jest egzekucja z wynagrodzenia za pracę zobowiązanego. Takie postępowanie odbywa się bez udziału pracownika terenowego, który może jedynie ustalić miejsce pracy dłużnika lub sam fakt pozostawania przy niej. Często stosowanym sposobem jest egzekucja z rachunku bankowego, ze świadczeń emerytalnych oraz z tytułu renty socjalnej oraz innych praw majątkowych.
Niestety organy egzekucyjne gminy mają mniejsze możliwość pozyskiwania informacji w porównaniu z naczelnikiem urzędu skarbowego. Naczelnik urzędu skarbowego ma informację na temat zobowiązanego chociażby z tytułu składanych corocznie deklaracji podatkowych. Dlatego też samorządowy organ egzekucyjny musi poświęcić więcej czasu na pozyskiwanie informacji. Taką możliwość daje art. 36 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, zgodnie z którym w zakresie niezbędnym do prowadzenia egzekucji organ egzekucyjny może żądać od uczestników postępowania informacji i wyjaśnień, jak również zwracać się o udzielenie informacji do organów administracji publicznej oraz jednostek organizacyjnych im podległych lub podporządkowanych, a także innych podmiotów. Informacje te przekazywane są bezpłatnie, ale w postępowaniu egzekucyjnym bardzo istotnym czynnikiem jest czas. Chodzi o to, żeby wszystko się odbyło sprawnie i skutecznie. A korespondencja między organami zajmuje go za dużo. Dlatego też należy wykorzystywać wszystkie informacje, jakie gromadzi urząd z racji swoich zadań. Przede wszystkim są dane adresowe w biurach ewidencji ludności, dane dotyczące pojazdów zarejestrowanych w danej jednostce samorządu terytorialnego, czy też dane zawarte w miejskim katastrze nieruchomości. To są pierwsze dane, na podstawie których powinno dokonywać się wstępnych ustaleń co do majątku dłużnika. Coraz częściej pracę ułatwia internet, gdzie można znaleźć informacje szczególnie na temat przedsiębiorców, którzy oferują swoje usługi, udostępniając zarazem swoje dane. Bardzo dużą rolę odgrywa również poborca, który w terenie jest w stanie ustalić informacje potrzebne do przeprowadzenia egzekucji.
JOLANTA STRZELECKA
kierownik Działu Egzekucji Należności Pieniężnych w Urzędzie Miejskim we Wrocławiu
ŁS
PODSTAWA PRAWNA
l Art. 45-53 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2005 r. nr 229, poz. 1954 ze zm.).