Zadaniem własnym każdej gminy jest podejmowanie działań z zakresu kultury fizycznej i turystyki. Każda gmina ma nie tylko prawo, ale również ustawowy obowiązek utrzymania obiektów turystycznych, rozwijania infrastruktury turystycznej oraz zapewnienia bezpieczeństwa osobom odwiedzającym daną gminę. Zadania gmin sprowadzają się do koordynowania działań podejmowanych przez podmioty prywatne działające w branży turystycznej, tak by nie naruszały one przepisów prawa. Realizacja zadań z zakresu turystyki bardzo często polega również na ścisłej współpracy z prywatnymi przedsiębiorcami i wspieraniu ich. Gminy mogą np. udostępniać swoje grunty z przeznaczeniem pod budowę obiektów turystycznych czy przeznaczać dodatkowe środki na rozwój infrastruktury niezbędnej dla turystów. Gminy, wspierając osoby, które chcą prowadzić działalność turystyczną, mogą również ułatwiać im wpis do ewidencji działalności gospodarczej.
WAŻNE ADRESY
Gdzie gminy mogą szukać pomocy w promocji swojego regionu i atrakcji turystycznych:
Polska Organizacja Turystyczna - www.pot.gov.pl. Można przejrzeć na tych stronach niektóre wydawnictwa turystyczne w formie elektronicznej. Są także informacje na temat nowości i zmian w branży turystycznej, organizacji konferencji i szkoleń.
Polska Agencja Rozwoju Turystyki - www.turystyka-ekspert.pl. Portal jest centrum profesjonalnej informacji biznesowej i prawnej skierowanej do samorządów lokalnych i branży turystycznej. Zamieszczone są aktualne ustawy i opisane kwestie związane z działalnością turystyczną.
Polska Izba Turystyki - www.izbyturystyki.pl. Znajdują się tu m.in. opinie prawne związane z ustawą o usługach turystycznych. Na witrynie opublikowany jest też Informator Turystyki Polskiej ITP.
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze - www.pttk.pl. Portal zawiera wszelkie informacje popularyzujące turystykę i krajoznawstwo. Jest tu także instrukcja znakowania szlaków turystycznych.
Z rozwojem turystyki bardzo ściśle powiązane są usługi hotelarskie. Usługi hotelarskie nie podlegają koncesjonowaniu, a ich wykonywanie nie wymaga konkretnych uprawnień. Jednak pewne wymogi muszą spełniać same obiekty oraz zakres świadczonych w nich usług. Odpowiednie kwalifikacje powinien mieć też personel.
Ewidencja hoteli
Ustawa o usługach turystycznych nakłada na świadczącego usługi hotelarskie między innymi obowiązek zgłoszenia obiektu do ewidencji obiektów hotelarskich. Ewidencja taka prowadzona jest niezależnie od ewidencji działalności gospodarczej. Zaszeregowania obiektów hotelarskich do poszczególnych rodzajów, czyli hotele, motele, pensjonaty, kempingi, domy wycieczkowe, schroniska młodzieżowe, schroniska, dokonuje marszałek województwa właściwy ze względu na miejsce położenia obiektu hotelarskiego. Organ ten jest ponadto właściwy do prowadzenia takiej ewidencji. Do prowadzenia ewidencji miejsc noclegowych właściwy jest jednak również wójt, burmistrz, prezydent miasta, który odpowiada za zaszeregowanie oraz prowadzenie ewidencji pól biwakowych. Ewidencja obiektów hotelarskich oraz pół biwakowych powinna być na bieżąco aktualizowana, tak by osoby zainteresowane miały pewność, że usługa, z której chcą skorzystać, jest jeszcze prowadzona w danym miejscu i przez dany podmiot. Dodatkowo ewidencja taka powinna być powszechnie dostępna, np. poprzez zamieszczenie jej w internecie w Biuletynie Informacji Publicznej gminy.
Bezpieczeństwo turystów
Bardzo ważnym zadaniem i obowiązkiem jednostek samorządu terytorialnego jest zapewnienie bezpieczeństwa osobom korzystającym ze szlaków turystycznych, osobom pływającym i kąpiącym się w miejscach do tego wyznaczonych. Zadanie to samorządy powinny realizować we współdziałaniu z organami administracji rządowej, dyrekcjami parków narodowych, a także osobami prawnymi i fizycznymi. Dodatkowo samorządy, wypełniając te zadania, muszą ściśle współpracować z wyspecjalizowanymi do takich celów jednostkami, jak np. Pogotowie Ratunkowe, Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe czy Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe. Ważna jest również ścisła współpraca z policją oraz strażą miejską, czyli służbami powołanymi do pilnowania porządku i bezpieczeństwa osób i mienia.
Wyznaczanie szlaków
Kolejnym bardzo ważnym zadaniem gminy, związanym z turystyką, jest wyznaczanie oraz utrzymanie w odpowiednim stanie szlaków turystycznych. Gminy mają jednak obowiązek dbania jedynie o szlaki turystyczne, które przebiegają przez tereny będące ich własnością. Dodatkowo gminy powinny zapewnić bezpieczeństwo turystom, którzy korzystają z tych szlaków. Często zdarza się również, że szlaki lub ich część, jak np. trasy narciarskie, przebiegają przez tereny prywatne. W takich sytuacjach gmina jest zobowiązana do zawierania umów dzierżawy z właścicielami terenów, przez które one przebiegają. Jeżeli gmina wydzierżawi taki teren, to również jest odpowiedzialna za utrzymanie znajdujących się na nim szlaków. Zobowiązana jest ona także do zapłacenia właścicielom terenów odpowiedniego wynagrodzenia za korzystanie z ich własności.
OBOWIĄZKI GMINY W ZAKRESIE TURYSTYKI
l wykonywanie czynności i prowadzenie spraw związanych z promocją turystyczną gminy,
l prowadzenie współpracy ze stowarzyszeniami związanymi z turystyką i wypoczynkiem,
l prowadzenie ewidencji bazy noclegowej,
l utrzymanie szlaków turystycznych przebiegających przez gminę oraz bazy turystycznej,
l prowadzenie ewidencji działalności gospodarczej i rejestracja osób, które chcą prowadzić działalność w zakresie świadczenia usług turystycznych.
CO TO JEST PRODUKT TURYSTYCZNY
Jest to oferta regionu albo pojedynczej gminy adresowana do potencjalnych turystów, którzy odwiedzą określony region. Produkt tworzy się na podstawie walorów turystycznych. Tymi walorami mogą być: zabytek, zespół zabytków, walory przyrodnicze, np. niepowtarzalne krajobrazy z wyjątkową roślinnością i zwierzyną. Mogą być to również jeziora, morze, lasy, góry, wydarzenie kulturalne. Należy stworzyć wokół tego bazę i infrastrukturę turystyczną, w szczególności hotelowo-gastronomiczną i infrastrukturę dojazdową.
Jeżeli natomiast szlak turystyczny lub jego część przebiega przez teren, który jest własnością Skarbu Państwa, to gmina nie jest zobowiązana do jego utrzymania. Gmina nie ma również żadnych kompetencji do nadzoru lub kontroli takich szlaków. Ich utrzymanie oraz zapewnienie bezpieczeństwa turystom znajdującym się na takim szlaku spoczywa w rękach Skarbu Państwa. Nie oznacza to oczywiście, że państwo wykonuje te zadania samodzielnie. W praktyce o szlaki takie dbają powołane między innymi do tych celów jednostki, jak np. Tatrzański Park Narodowy.
Promocja terenów
Jednym z zadań gminy jest także prowadzenie promocji swoich terenów. Zadanie to ma bardzo duży związek z promocją gminnej turystyki. Polega to głównie na informowaniu i skutecznym oddziaływaniu oraz przekonywaniu potencjalnej grupy turystów w taki sposób, by przyjechali do danej gminy co najmniej na kilka dni i zostawili tu swoje pieniądze. Turysta musi zostać przekonany, że właśnie w tej, a nie innej gminie będzie czuł się najlepiej. Tak więc w promocji turystycznej ważną rolę odgrywa nie tylko produkt turystyczny, ale i to, w jaki sposób informowany jest o nim potencjalny turysta.
Tworzenie, jak też promocja produktu turystycznego, to zadanie nie tylko dla gmin. Samorządy w wykonywaniu tych zadań powinien wspierać biznes turystyczny. A więc m.in. właściciele hoteli, moteli, właściciele zakładów gastronomicznych i transportowych, placówki kultury, administratorzy atrakcji turystycznych. To właśnie te podmioty wspólnie, za pośrednictwem regionalnej albo lokalnej organizacji turystycznej, powinny promować produkt turystyczny. Dodatkowo, aby promocja była udana i trafiała tam, gdzie trzeba, gminy powinny powierzyć ją wyspecjalizowanym organizacjom turystycznym. To głównie ich zadaniem jest promocja regionu i samorządów.
ARKADIUSZ JARASZEK
arkadiusz.jaraszek@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
l Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).
l Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (Dz.U. z 2004 r. nr 223, poz. 2268 z późn. zm.).